рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-1
1. рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХा (1) рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ (2) рдкрд░िрдзि рдмрддाрдПं рдЬिрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 3.5 рд╕ेрдоी рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:–
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
22 ×3.5×3.5
7
22×0.5×3.5=38.5
рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
2× 22 × 3.5
7
2×22×0.5=22
2. рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрди рднрд░ें рддाрдХि рдХрдерди рд╕рдд्рдп рд╣ो—
(1) рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рдкрд░िрдзि 4╧А рдоीрдЯрд░ рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा….. 2 рдоीрдЯрд░ рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдкрд░िрдзि=4╧А
2╧Аr=4╧А
r=2
(2) рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 49╧А рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХा рд╡्рдпाрд╕…… рд╕ेрдоी рд╣ोрдЧा|
рдЙрдд्рддрд░:—–
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=49╧А
╧Аr2=49╧А
r2=49; r=7
3. (i) k рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рдПрдХ рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рдд рдХी рдХुрд▓ рдкрд░िрдоिрдд рдмрддाрдПं——
рдЙрдд्рддрд░:–
рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рдд рдХी рдХुрд▓ рдкрд░िрдоिрдд=(╧А+2)r
(╧А+2)k
(ii) рдПрдХ рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЦेрдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा рдпрджि рд╡्рдпाрд╕ 24 рд╕ेрдоी рд╣ो?
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡्рдпाрд╕=24 рдд्рд░िрдЬ्рдпा=12
рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЦेрдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 1 ╧Аr2
2
1 ×╧А× 12×12=╧А×6×12=72╧А
2
(iii) рдпрджि рдПрдХ рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддीрдп рдХोрдгाрдоाрдпрдХ рдХा рд╡्рдпाрд╕ 14 рд╕ेрдоी рд╣ै рддो рдЗрд╕рдХा рдкрд░िрдоाрдк рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें| рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддीрдп рдХोрдгाрдоाрдпрдХ рдХा рд╡्рдпाрд╕=14 рд╕ेрдоी
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡्рдпाрд╕=14 рдд्рд░िрдЬ्рдпा=7
рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддीрдп рдХा рдХोрдгाрдоाрдпрдХ рдХा рдкрд░िрдоाрдк=(╧А+2)r
( 22 +2)=( 22 + 14 )7= 36 ×7=36
7 7 7
4.(i) рдХिрд╕ी рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 19.25 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдЙрд╕рдХा рд╡्рдпाрд╕ рдмрддाрдПं——
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░= 1 ╧Аr2
2
19.25= 1 × 22 × r2
2 7
1925 = 1 × 22 ×r2
100 2 7
100×22×r2=1925×2×7
r2= 1925×2×7
100×22
r2= 49
4
r=√ 49 = 7
4 2
рд╡्рдпाрд╕= 7 ×2=7
2
(ii) рдХिрд╕ी рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдкрд░िрдоाрдк 18 рдоीрдЯрд░
7
рд╣ो, рддो рдЙрд╕рдХा рд╡्рдпाрд╕ рдиिрдХाрд▓े| рдЕрд░्рдж्рдз рд╡ृрдд्рдд рдХा рдкрд░िрдоाрдк=(╧А+2)r
Answer:—
18 = ( 22 + 2 )r
7 7 1
18 = ( 22+14 )r
7 7
18=36r
r= 18 = 1
36 2
d= 1 ×2=1
2
5. рдпрджि рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдоिрддि рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХे рд╕ंрдЦ्рдпाрдд्рдордХ рдоाрди рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो рддो рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╣ोрдЧी? (рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें)
(a) 7 (b) 5 (c) 2 (d) ╧А
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдоिрддि= рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
2╧Аr=╧Аr2
r=2
6. рджो рд╕ंрдХेрдж्рд░ीрдп рд╡ृрдд्рддों рдХे рд╡्рдпाрд╕ 4 рд╕ेрдоी рддрдеा 6 рд╕ेрдоी рд╣ै|рдЙрдирдХे рдмीрдЪ рдХे рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
(a) ╧А(6-4) (b) ╧А[(6)2-(4)2]
(c) ╧А[(3)2-(2)2 (d)╧А[(12)2-(8)2]
рдЙрдд्рддрд░:—
r1=4/2=2 r2=6/2=3
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А[(3)2-(2)2
7. рдпрджि 10 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХे рдЕंрджрд░ рд╕े 5 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХा рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХाрдЯрдХрд░ рд╣рдЯा рд▓िрдпा рдЬाрдП, рддो рдмрдЪे рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╣ोрдЧा?
(a) 25╧А (b)50╧А (c)75╧А (d)10╧А
рдЙрдд्рддрд░:-
10 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
╧А(10)2=100╧А
5 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
╧А(5)2=25╧А
рдмрдЪे рд╣ुрдП рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=100╧А-25╧А=75╧А
8. рджो рд╡ृрдд्рддों рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 19 рд╕ेрдоी рдФрд░ 9 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕ рд╡ृрдд्рдд, рдЬिрд╕рдХी рдкрд░िрдзि рдЗрди рджो рд╡ृрдд्рддों рдХी рдкрд░िрдзिрдпों рдХा рдпोрдЧ рд╣ै, рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा (рд╕ेрдоी рдоें) рдХौрди рд╣ोрдЧी? (рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें)
(a) 15 (b)25 (c) 28 (d) 29
Answer::—-
рдмрдб़े рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि=рджोрдиों рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि
2╧АR=2╧Аr1+2╧Аr2
2╧АR=2╧А(r1+r2)
R=r1+r2
R=19+9=28
9. рджोрдиों рд╡ृрддों рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 8 рд╕ेрдоी рдФрд░ 6 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕ рд╡ृрдд्рдд рдЬिрд╕рдХी рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЗрди рджो рд╡ृрдд्рддों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдпोрдЧ рд╣ै рдХी (рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╕ेрдоी рдоें) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╣ै? (рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░ें)
(a) 20 (b) 10 (c) 5 (d) 15
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдмрдб़े рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рджोрдиों рд╡ृрдд्рддों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
╧АR2=╧Аr2+╧Аr2
╧АR2=╧А(r2+r2)
R2=r2+r2
R2=(8)2+(6)2
R2=36+64=100
R=√100=10
10. 6 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХे рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े рдпрджि рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХोрдг 60° рд╣ो|
рдЙрдд्рддрд░:-
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ╧Аr2
360
60 × 22 ×6×6= 132 =18.85
360 7
11. рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХा рдЕрд░्рдзрд╡्рдпाрд╕ 6 рд╕ेрдоी рддрдеा 0 рдХेрди्рдж्рд░ рд╣ै| рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб AOB рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै рдХि <AOB=30° рддो рд▓рдШु рдЪाрдк AB рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдХौрди рд╕ी рд╣ै?
Answer:::::——
(a) ╧А (b) 2╧А (c)1 (d)6
(i)рд▓рдШु рдЪाрдк AB рдХी рд▓ंрдмाрдИ= ¢ ×2╧Аr
360
30 ×2×╧А×6=╧А
360
(ii) рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ×╧Аr2
360
30 ×╧А×6×6= 1080╧А =3╧А
360 360
12. (i) рдпрджि рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдЧुрдиी рдХрд░ рджी рдЬाрдП рддो рдкुрд░ाрдиे рдФрд░ рдирдпे рд╡ृрдд्рддों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╕ा рд╣ोрдЧा?
(a) 1:k (b)1:k3 (c)1:k2 (d)k2:1
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
рдирдпे рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А(rk)2=╧Аr2k2
рджोрдиों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд=
╧Аr2 = 1 =1:k2
╧Аr2k2 k2
(ii) рд╡ृрдд्рддों рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдУं рдХा рдЕрдиुрдкाрдд 3:4 рд╣ै рддो рдЙрдирдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2=╧А(3)2=9╧А
рджूрд╕рд░े рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2=╧А(4)2=16╧А
рдЕрдиुрдкाрдд= 9╧А =9:16
16╧А
(iii) рджोрдиों рд╡ृрдд्рддों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд x2:y2 рд╣ै рддो рдЙрдирдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдПं рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╕े рдЕрдиुрдкाрдд рдоें рд╣ोंрдЧी?
(a)x2:y2 (b)√x:√y (c)y:x (d)x:y
Answer:—–
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
x2=╧Аr2
r2= x2
╧А
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧АR2
y2=╧АR2
r2= y2
╧А
рдЕрдиुрдкाрдд= r2 = x2/╧А
R2 y2/╧А
( r )2= ( x )2
R y
r = x =x:y
R y
13. (i) рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдоें рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 90° рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХाрдЯ рд▓िрдпा рдЬाрдП рддो рд╡ृрдд्рдд рдФрд░ рдХрдЯे рд╣ुрдП рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:——
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ╧Аr2
рдХрдЯे рд╣ुрдП рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ╧Аr2
360
90 ╧Аr2= 1 ╧Аr2
360 4
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд= ╧Аr2 = 4 =4:1
1/4╧Аr2 1
(ii) 6 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЪрдХ्рд░िрдХा рд╕े рджो рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдиिрдХाрд▓ рд▓िрдпे рдЧрдпे рдЬिрдирдХे рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 120° рдФрд░ 90° рд╣ै| рджोрдиों рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рд▓िрдЦें—–
рдЙрдд्рддрд░:—
90° рд╡ाрд▓े рдХा рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ╧Аr2
360
90 ╧А×(6)3×(6)3=9╧А
360
120° рд╡ाрд▓े рдХा рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
12╧А = 4 =4:3
9╧А 3
120 ×╧А×(8)2×(6)2=12╧А
360
14. рдПрдХ рдкрд╣िрдпे рдХा рд╡्рдпाрд╕ 4 рдоीрдЯрд░ рд╣ै рддो 400 рдЪрдХ्рдХрд░ों рдоें рд╡рд╣ рдХिрддрдиी рджूрд░ी рддрдп рдХрд░ेрдЧा?
(a) 1600 (b)800 (c) 1600╧А (d) 809╧А
Answer::—
d=4 r=4/2=2
рдкрд╣िрдпा рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr=2╧А×2=4╧А
рдкрд╣िрдпा 1 рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें 4╧А рдоीрдЯрд░ рджुрд░ी рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै|
400 рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी=400×4╧А=1600╧А
15. рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╕рдоाрди рдЪौрдб़ाрдИ рд╡ाрд▓े рд░ाрд╕्рддे рдХा рдмाрд╣рд░ी рдШेрд░ा 20╧А рдоीрдЯрд░ рддрдеा рднीрддрд░ी рдШेрд░ा 18╧А рдоीрдЯрд░
рд╣ै| рд░ाрд╕्рддे рдХी рдЪौрдб़ाрдИ рдиिрдХाрд▓े—-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдмाрд╣рд░ी рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि= 2╧Аr
20╧А=2╧Аr
r=20╧А/2╧А=10
рднीрддрд░ी рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
18╧А=2╧Аr
r=18╧А/2╧А=9
рд░ाрд╕्рддे рдХी рдЪौрдб़ाрдИ=10-9=1
16. рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 18 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдЙрд╕рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХे рдкांрдЪрд╡े рд╣िрд╕्рд╕े рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि 18 рдоीрдЯрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ x рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ै|
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2=╧А(18)2
рдоाрдиा рдХि рдкांрдЪрд╡े рд╣िрд╕्рд╕े рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=rm
╧Аr2= 1 ╧А×18×18
5
5╧Аr2=╧А×18×18
r2= ╧А×18×18
╧А×5
r=√ 18×18 = 18
5 √5
17. рдХिрд╕ी рдЪाрд░ाрдЧाрд╣ рдХे рдмीрдЪ рдоें рдЧрдб़े рдЦूंрдЯे рд╕े рдПрдХ рдЧाрдп 28 рдоीрдЯрд░ рд▓ंрдмी рд░рд╕्рд╕ी рд╕े рдмंрдзी рд╣ै| рд╡рд╣ рдХिрддрдиे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХी рдШाрд╕ рдЪрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:-
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ =╧Аr2= 22 ×28×28=2464
7
18. рджो рдШрдб़िрдпों рдХी рдоिрдирдЯ рдХी рд╕ुрдИрдпां 2 рд╕ेрдоी рдФрд░ 3 рд╕ेрдоी рд▓ंрдмी рд╣ै| рдЖрдзे рдШंрдЯे рдоें рджोрдиों рд╕ुрдЗрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХिрдП рдЧрдП рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдоें рдХ्рдпा рдЕрдиुрдкाрдд рд╣ोрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:-
рдШрдб़ी рдХे рдоिрдирдЯ рдХे рд╕ुрдИ 60 рдоिрдирдЯ рдоें 360° рдХा рдХोрдг рдмрдиाрдпेрдЧी
рдЖрдзे рдШंрдЯे рдоें 360 =180 рдХा рдХोрдг рдмрдиाрдпेрдЧी
2
рдЖрдзे рдШंрдЯे рдоें 2 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
180 ╧А×(2)2= 4╧А =2╧А
360 2
[рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рдеीрдЯा рдмрдЯ्рдЯे рддीрди рд╕ौ рд╕ाрда рдбिрдЧ्рд░ी рдЧुрдгा рдкाрдИ рдЖрд░ рд╕्рдХ्рд╡ाрдпрд░ рд╣ोрддा рд╣ै|]
рдЖрдзे рдШंрдЯे рдоें 3 рд╕ेрдоी рд▓ंрдмी рд╕ुрдИ рд╡ाрд▓े рдШрдб़ी рдХे рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
180 ×╧Аr2= 180 ×╧А(3)2= 9╧А
360 360 2
рдЕрдиुрдкाрдд= 2╧А = 4 =4:9
9╧А 9
2
19. рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि 22 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕рдХे рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:–
рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
22=2╧Аr
22=2× 22 ×r
7
22×7=44r
r= 154 = 7
44 2
рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ╧Аr2 = 22 × 7 × 7
4 7 2 2
4
77
2 = 77 =9.62
4 8
20. 12 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХी рдПрдХ рдЬीрд╡ा рд╡ृрдд्рдд рдХे рдХेрди्рдж्рд░ рдкрд░ 220° рдХा рдХोрдг рдмрдиाрддी рд╣ै| рд╕ंрдЧрдд рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े–╧А=3.14 √3=1.73
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╕ंрдЧрдд рд╡ृрдд्рддрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=рд▓рдШु рд╡ृрдд्рддрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
r2(╧АрдеीрдЯा – 1 sinA )
360 2
(12)2( 3.14×20 – 1 sin120)
360 2
144( 3.14 – 1 × √3 )
3 2 2
144( 314 – 1.73 )
300 4
144( 314 – 173 )
300 400
144( 1256 – 519 )
1200
144( 737 )=144× 737 = 2211 =88.44
1200 1200 25
21. (i) рдХिрд╕ी рд╡рд▓рдп рдХी рдмाрд╣рд░ी рдФрд░ рднीрддрд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 20 рд╕ेрдоी рдФрд░ 15 рд╕ेрдоी рд╣ै|рд╡рд▓рдп рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А(R2-r2)=╧А[(20)2-(15)2]
╧А(400-225)=175╧А
(ii) рдХिрд╕ी рд╡рд▓рдп рдХी рднीрддрд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 10 рд╕ेрдоी рдФрд░ рдЪौрдб़ाрдИ 5 рд╕ेрдоी рд╣ै| рд╡рд▓рдп рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд▓рдп рдХी рдмाрд╣рд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=10+5=15
рд╡рд▓рдп рдХी рднीрддрд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=10
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А(R2-r2)=╧А[(15)2-(10)2]
╧А(225-100)=125╧А
22. рдПрдХ рдЧोрд▓े рдЫрд▓्рд▓े рдХी рдмाрд╣рд░ी рдЧोрд▓ाрдИ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 8 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдпрджि рдЫрд▓्рд▓े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 88 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ो, рддो рдЙрд╕рдХी рднीрддрд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЫрд▓्рд▓े рдХे рдмाрд╣рд░ी рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
22 ×(8)2
7
рдЫрд▓्рд▓े рдХी рднीрддрд░ी рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
22 r2
7
рдЫрд▓्рд▓े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 22 ×(8)2 – 22 r2
7 7
88 = 22 [(8)2-r2]
7
88×7=22(64-r2)
88 × 7 =64-r2
22
28=64-r2
r2=64-28=36 r=√36=6
23. рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 3.6 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕рдоें рдПрдХ рд╡ैрд╕े рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХी рдкрд░िрдоिрддि рддрдеा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े рдЬिрд╕рдХा рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 36° рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡ृрдд्рдд рдХे рдЕंрджрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा=
рдЕрдд: рдЗрд╕ рд╡ृрдд्рдд рдХे рдЕंрджрд░ 10 рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдмрди рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХा рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 36° рд╣ोрдЧा|
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХी рдкрд░िрдоिрддि=2╧Аr(OA+OB)
10
( 2×22×36 + 36 + 36 )
10×7×10 10 10
396 + 72 =792+2520=3312=1656
175 10 350 350 175
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рдеीрдЯा ×╧Аr2
360
36 × 22 × 36 × 36
360 7 10 10
3564 =4.07
875
24. 14 рд╕ेрдоी рднुрдЬा рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЪाрд░ों рдХोрдиे рд╕े рдЪाрд░ рд╕рдо рдХोрдгीрдп рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХाрдЯ рд▓िрдпे рдЬाрддे рд╣ैं| рдпрджि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХेंрдж्рд░, рд╢ीрд░्рд╖ рдкрд░ рд╣ो рдФрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡рд░्рдЧ рдХी рднुрдЬा рдХी рдЖрдзी рд╣ो рддो рдмрдЪे рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡рд░्рдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рднुрдЬा× рднुрдЬा=14×14=196
рд╡्рдпाрд╕=14 рдд्рд░िрдЬ्рдпा=14/2=7
рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2= 22 ×7×7=154
7
рд╢ेрд╖ рдмрдЪे рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=196-154=42
25. 3.5 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рд╕े рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 90° рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХाрдЯा рдЬाрддा рд╣ै рддो рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=r2(╧АрдеीрдЯा – 1 sinA)
360 2
(3.5)2( 22×90 – 1 ×Sin90)
7×360 2
(3.5)2( 11 – 1 ×1)
14 2
(3.5)2( 11-7 )
14
35 × 35 × 4 = 7 =3.5
10 10 14 2
26. ABCDE рдПрдХ рд╕рдордкंрдЪрднुрдЬ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рднुрдЬा рдХी рд▓ंрдмाрдИ 5 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЗрд╕рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢ीрд░्рд╖ 2 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рд╡ृрдд्рдд рдмрдиाрдПं рдЧрдпे рд╣ैं| рд╕рдордкंрдЪрднुрдЬ рдХे рднीрддрд░ рдХे рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдбों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХा рдпोрдЧ рдмрддाрдПं—–
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╕рдордкंрдЪрднुрдЬ рдХे рдЕंрдд: рдХोрдгों рдХा рдпोрдЧ=2(n-2)рд╕рдордХोрдг
=2(5-2)×90
=2×3×90=540
r=2
рдЕрдд: рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдбों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдЕрднीрд╖्рдЯ рдпोрдЧрдлрд▓=
540 × 22 ×2×2= 132
360 7 7
27. рдХिрд╕ी рдШрдб़ी рдХी рдоिрдирдЯ рд╡ाрд▓ी рд╕ूрдИ 14 рд╕ेрдоी рд▓ंрдмी рд╣ै| 5 рдоिрдирдЯ рдХी рд╕ुрдИ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
60 рдоिрдирдЯ рдоें рдШрдб़ी рдХी рдоिрдирдЯ рд╡ाрд▓ी рд╕ूрдИ 360° рдХा рдХोрдг рдмрдиाрддी рд╣ै|
1 ——– ——– ————– 360°
60
5 ——- ——— ——— 360 ×5 =30
60
5 рдоिрдирдЯ рдоें рд╕ूрдИ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
рдеीрдЯा ×╧Аr2= 30 × 22 ×14×14= 154
360 360 7 7
28. рдПрдХ рдЫाрддा 8 рдХрдоाрдиी рд╣ै рдЬो рдХि рд╕рдоाрди рджूрд░िрдпों рдкрд░ рд╣ै| рдЫाрддा рдХो рдЪिрдкрдЯा рд╡ृрдд्рдд рд▓ेрддे рд╣ुрдП, рдЬिрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 45 рд╕ेрдоी рд╣ै, рджो рд▓рдЧाрддाрд░ рдХंрдкрдиिрдпों рдХे рдмीрдЪ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
рдЙрдд्рддрд░:——–
рджो рд▓рдЧाрддाрд░ рдХрдоाрдиिрдпों рдХे рдмीрдЪ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
1 ╧Аr2= 1 × 22 ×45×45= 22275
8 8 7 28
29. рдХिрд╕ी рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрд╣िрдпे рдХा рд╡्рдпाрд╕ 80 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрд╣िрдпा 10 рдоिрдирдЯ рдоें рдХिрддрдиा рдЪрдХ्рдХрд░ рдХाрдЯेрдЧा рдпрджि рдХाрд░ 66 рдХिрдоी/рдШंрдЯा рдХी рдЪाрд▓ рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдкрд╣िрдпे рдХा рд╡्рдпाрд╕=80 рдд्рд░िрдЬ्рдпा=80/2=40
рд╡ृрдд्рдд рдХी рдкрд░िрдзि=2╧А× рдд्рд░िрдЬ्рдпा=2× 22 ×40
7
66 рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░=660000
60 рдоिрдирдЯ рдоें 6600000 рд╕ेрдоी рдХी рджूрд░ी рддрдп рд╣ोрддी рд╣ै|
1 —– ——- 6600000
60
10 —– —— 6600000 ×10=1100000
60
рдЕрднीрд╖्рдЯ рдЪрдХ्рдХрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा=
1100000 ×7 = 1100000×7 =4375
2×22×40 1760
30. 40 рдоिрдирдЯ рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░, рддाрд▓ाрдм 5 рдоीрдЯрд░ рдЪौрдб़े рдПрдХ рдШाрд╕ рдХे рд░ाрд╕्рддे рд╕े рдШिрд░ा рд╣ै рддो рдЗрд╕ рд░ाрд╕्рддे рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:- рд╡्рдпाрд╕=40 рдд्рд░िрдЬ्рдпा=40/2=20
рддाрд▓ाрдм рдХी рдмाрд╣рд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=20+5=25
рддाрд▓ाрдм рдХी рднीрддрд░ी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=20
рд░ाрд╕्рддे рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А(25×25-20×20)
╧А(625-400) =225╧А
31. 100 рдоीрдЯрд░ рд▓ंрдмे рдФрд░ 36 рдоीрдЯрд░ рдЪौрдб़े рдПрдХ рдЖрдпрддрдХाрд░ рдоैрджाрди рдоें рдШाрд╕ рдЪрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдШोрдб़ा рдЫोрдб़ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдпрджि рдШोрдб़ा рдоैрджाрди рдХे рдПрдХ рдХोрдиे рд╕े 14 рдоीрдЯрд░ рд▓ंрдмी рд░рд╕्рд╕ी рд╕े рдмांрдз рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдпрд╣ рдоैрджाрди рдХे рдХिрддрдиे рднाрдЧ рдоें рдЪрд░ рд╕рдХेрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:-
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 90 × 22 ×14×14
360 7
11×7×2=154
32. 10 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХी рдПрдХ рдЬीрд╡ा рдХेрди्рдж्рд░ рдкрд░ рд╕рдордХोрдг рдмрдиाрддी рд╣ै| (1) рд╕ंрдЧрдд рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб (2) рджीрд░्рдШ рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें- ╧А=3.14
рдЙрдд्рддрд░:-
рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=r2(╧АрдеीрдЯा – 1 sinA)
360 2
(10)2(3.14×90 – 1 sin90)
360 2
100( 314 – 1 ×1)
400 2
100( 314 – 1 )
400 2
100( 314-200)
400
100× 114 = 114 =28.5
400 4
(2) рджीрд░्рдШ рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓- рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
╧А× рдд्рд░िрдЬ्рдпा× рдд्рд░िрдЬ्рдпा – 28.5
3.14×10×10 – 28.5
314-28.5=285.5
33. рдХिрд╕ी рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХेंрдж्рд░ 0 рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=5 рд╕ेрдоी рдпрджि рдЗрд╕рдХी рдПрдХ рдЬीрд╡ा AB=5√2 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
OD|AB AD=DB= 5√2
2
рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ AOD рдоें
OD=√(OA)2-(AD)2=√(5)2-( 5√2 )2
2
√25 – 25×2 =√25 – 50 =√ 100-50
4 4 4
√ 50 = 5√2
4 2
SinA= 5√2 =5√2 × 1 = √2 = √2
2 2 5 2 √2×√2
5
= 1
√2
SinA=sin45°
A=45
<AOB=2A=2×45=90
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=r2(╧АрдеीрдЯा – 1 sinA)
360 2
(5)2(╧А×90 – 1 sin90°)
360 2
25( 22 – 1 ×1)=25( 22 – 1 )
7×4 2 28 2
25( 22-14 ) =25( 8 ) = 200
28 28
34. 4 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХे 30 рдХोрдг рд╡ाрд▓े рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें| рдлिрд░ рд╕ंрдЧрдд рджीрд░्рдШ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╕ंрдЧрдд рджीрд░्рдШ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ – рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
╧Аr2 – рдеीрдЯा ×╧Аr2
360
22 ×4×4 – 30 × 22 ×4×4
7 360 7
352 – 10560
7 250
50.28-4.19=46.09
35. 21 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдоें рдПрдХ рдЪाрдк рд╡ृрдд्рдд рдХे рдХेрди्рдж्рд░ рдкрд░ 60° рдХा рдХोрдг рдмрдиाрддी рд╣ै рддो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
(1) рдЪाрдк рдХी рд▓ंрдмाрдИ
(2) рдЙрд╕ рдЪाрдк рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
(3) рд╕ंрдЧрдд рдЪाрдк рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
(√3=1.73)
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдЪाрдк рдХी рд▓ंрдмाрдИ= ¢ ×2╧Аr
360
60 ×2× 22 ×21=22
360 7
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ×╧Аr2
360
60 × 22 ×21×21=231
360 7
рд╡ृрдд्рдд рдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
(21)2( 22 × 60 – 1 sin60)
7 360 2
441( 1320 – 1 × √3 )
2520 2 2
441( 1320 – 1.73 )
2520 4
441( 1320 – 173 )
2520 400
441( 13200-10899 )
25200
441×2301 = 1014741 =40.27
25200 25200
36. рдХिрд╕ी рд╕рдордмाрд╣ु рдд्рд░िрднुрдЬ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢ीрд░्рд╖ рдХो рдХेрди्рдж्рд░ рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдд्рд░िрднुрдЬ рдХी рднुрдЬा рдХी рдЖрдзी рд▓ंрдмाрдИ рдХो рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдоाрдирдХрд░ рдПрдХ рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдЦींрдЪा рдЬाрддा рд╣ै| рдд्рд░िрднुрдЬ рдХा рдЬो рдЕंрд╢ рд╡ृрдд्рдд рдХे рдмाрд╣рд░ рд░рд╣рддा рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓े рдпрджि рд╕рдордмाрд╣ु рдд्рд░िрднुрдЬ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
(1) 17320.5 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी (╧А=3.14, √3=1.73205)
(2) 49√3 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी (╧А=22/7 √3=1.73)
рдЙрдд्рддрд░:—–
рд╕рдордмाрд╣ु рдд्рд░िрднुрдЬ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= √3 ×рднुुрдЬाा×рднुрдЬा
4
173205.5= 1.73 ×рднुुрдЬाा×рднुрдЬा
4
рднुुрдЬाा×рднुрдЬा= 173205.5×4
1.73
рднुुрдЬाा×рднुрдЬा= 69280000
173
рднुрдЬा=√40000=200
рдд्рд░िрдЬ्рдпा=200/2=100
рдЕрднीрд╖्рдЯ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ∆ABC рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рддीрди рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдбों рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
(17320.5 -3×( 60 ×3.14×100×100)
360
17320.5 -3× 1884000
360
17320.5 – 5652000
360
17320.5-15700=1620.5
37. PQRS рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рднुрдЬा 14 рд╕ेрдоी рд╣ै| P Q R S рдХेрди्рдж्рд░ рдоाрдирдХрд░ рдЪाрд░ рд╡ृрдд्рдд рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЦींрдЪे рдЬाрддे рд╣ैं рдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡ृрдд्рдд рд╢ेрд╖ рддीрди рд╡ृрдд्рддों рдоें рд╕े рджो рдХो рдмाрд╣рд░ी рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддी рд╣ै| рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЙрд╕ рдЕंрд╢ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें рдЬो рд╡ृрдд्рддों рдХे рдмाрд╣рд░ рд░рд╣рддा рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧPQRSрдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рднुрдЬा×рднुрдЬा=14×14=196
рдЕрднीрд╖्рдЯ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╡рд░्рдЧ PQRS рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 4 рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ╧А ×╧Аr2
360
90 × 22 × 7×7
360 7
4 рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=4 ×90 × 22 × 7×7
360 7
=154
рд╢ेрд╖ рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=196-154=42
38. рдмрдЧрд▓ рдХे рдЪिрдд्рд░ рдоें PQRS,3.5 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдФрд░ 0 рдХेрди्рдж्рд░ рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХा рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ рд╣ै| рдпрджि OS=2 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो (1)рдЪрддुрд░्рдеांрд╢=PQRS рдПрд╡ं рдЫाрдпांрдХिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
ANSWER:——
рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ OPRQ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 1 ╧АR2
2
1 × 22 ×(3.5)2= 1 × 22 × 7 × 7 = 77
4 7 4 7 2 2 8
OSQ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 1 ×3.5×2= 1 × 7= 7
2 2 2
рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 77 – 7
8 2
77-28 = 49
8 8
39. 4 рд╕ेрдоी рднुрдЬा рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХोрдиे рд╕े 1 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХे рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ рдХाрдЯ рд▓िрдпे рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдПрдХ 2 рд╕ेрдоी рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓ा рд╡ृрдд्рдд рднी рдЪिрдд्рд░ рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХाрдЯ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै| рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╢ेрд╖ рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рднुрдЬा× рднुрдЬा=4×4=16
рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ╧Аr2
360
90 × 22 ×1×1= 11
360 7 14
рд╡्рдпाрд╕D=2cm, рдд्рд░िрдЬ्рдпा r=2/2=1 cm
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2= 22 ×1×1= 22
7 7
рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╡рд░्рдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ (рдЪाрд░ों рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдбों рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓+ 2 рд╕ेрдоी рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓)
(16-(4× 11 + 22 )=(16- 44+44 )
14 7 14
(16 – 88 ) = ( 224-88 ) = 136 =9.17
14 14 14
40. PQ рдФрд░ RS рдХ्рд░рдорд╢ः рджो рд╕ंрдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╡ृрдд्рддों, рдЬिрдирдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 21 рд╕ेрдоी рдФрд░ 7 рд╕ेрдоी рд╣ै рдПрд╡ं рдХेрди्рдж्рд░ 0 рд╣ै, рдХे рдЪाрдк рд╣ै| рдпрджि <POQ=30 рддो рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
рдЙрдд्рддрд░:-
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб POQ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= ¢ ×╧Аr2
360
30 × 22 ×21×21 = 231
360 7 2
рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб ORS рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
30 × 22 ×7×7= 27
360 7 6
рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб OPQ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ – рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб ORS рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
231 – 77 = 693 -77 = 616 =102.67
2 6 6 6
41. 14 рд╕ेрдоी рднुрдЬा рд╡ाрд▓े рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЕंрджрд░ рдЪाрд░ рд╡ृрдд्рдд рд╣ै рдЬैрд╕ा рдХि рдЪिрдд्рд░ рдоें рджिрдЦाрдпा рдЧрдпा рд╣ै| рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░::—
рд╡рд░्рдЧाрдХाрд░ рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
рднुрдЬा× рднुрдЬा=14×14=196
рдПрдХ рд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= 22 × 7 × 7 = 77
7 2 2 2
рдЕрднीрд╖्рдЯ рдЫाрдпांрдХिрдд рднाрдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=
(196 – 4× 77 )=196-154=42
2
42. рджौрдб़ рдХे рдПрдХ рдЯ्рд░ैрдХ рдХा рдмाрдпाँ рдФрд░ рджाрдпां рд╕िрд░ा рдЕрд░्рдзрд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ै| рднीрддрд░ी рд╕рдоांрддрд░ рд░ेрдЦाрдУं рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी 60 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ 106 рдоीрдЯрд░ рд▓ंрдмा| рдпрджि рдЯ्рд░ैрдХ 10 рдоीрдЯрд░ рдЪौрдб़ा рд╣ो рддो рдЯ्рд░ैрдХ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЯ्рд░ैрдХ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рдЖрдпрддाрдХाрд░ рднाрдЧ PQRS рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ + XYWZ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ +2× рдЕрд░्рдзрд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ (R=30+10=40) -2×рдЕрд░्рдзрд╡ृрдд्рдд рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓R=30
106×10+105+10+2× 1 × 22 ×40×40-
2 7
2× 1 × 22 ×30×30
2 7
1060+1060+ 35200 – 19800
7 7
2120+ 15400 =2120+2200=4320
7
0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ