Bharti Bhawan Class-9 Math Co-ordinate Geometry Solution Exercise-4








                          рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी- 4




1. рдЦाрд▓ी рд╕्рдеाрдиों рдХो рднрд░ें-

(a)рдоूрд▓рдмिंрджु рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ…… рд╣ोрддे рд╣ैं|
(b)x-рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмिंрджु рдХा y рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ…рд╣ोрддा рд╣ै
(c)yрдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмिंрджु рдХा рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ….. рд╣ोрддा рд╣ै
(d)рдпрджि рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХी рдХोрдЯि рд╢ूрди्рдп рд╣ो рддो рд╡рд╣ рдмिंрджु… рдкрд░ рд╣ोрдЧा|
(e)рдпрджि рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХा рднुрдЬ рд╢ूрди्рдп рд╣ो рддो рд╡рд╣ рдмिंрджु…. рдкрд░ рд╣ोрдЧा|
(f)рдпрджि рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХा рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ (3, -4) рд╣ो рддो рд╡рд╣….. рдкाрдж рдоें рд╕्рдеिрдд рд╣ोрдЧा|
(g)рдмिंрджु(-4,-1)….. рдкाрдж рдХा рдмिंрджु рд╣ै|
(h)рдмрдЧрд▓ рдХे рдЪिрдд्рд░ рд╕े PL=……OL=…. 
(i)-3,5……рдкाрдж рдХा рдмिрди्рджु рд╣ै|
Answer:—-
(a)(0,0) (b)рд╢ूрди्рдп (c)рд╢ूрди्рдп (d)x-рдЕрдХ्рд╖ (e)y-рдЕрдХ्рд╖ (f)рдЪрддुрд░्рде (g)рддृрддीрдп (h)4,2 рдХ्рд░рдорд╢ः (i)рдж्рд╡िрддीрдп
2.(a) рдХाрд░्рддीрдп рддрд▓ рдоें рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХी рд╕्рдеिрддि рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдХ्рд╖ैрддिрдЬ рдФрд░ рдЙрд░्рдз्рд╡ाрдзрд░ рд░ेрдЦाрдУं рдХे рдиाрдо рд▓िрдЦें-
(b)x-рдЕрдХ्рд╖ рдФрд░ y-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдХрдЯाрди рд╕े рдмрдиे рддрд▓ рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рднाрдЧ рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं|
(c)x-рдЕрдХ्рд╖ рдФрд░ y-рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдХрдЯाрди рдмिंрджु рдХो рдХ्рдпा рдХрд╣рддे рд╣ैं|
(d)рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХा рднुрдЬ-3 рд╣ै рддो рдЙрд╕ рдмिंрджु рдХी y-рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рджूрд░ी рдХ्рдпा рд╣ै? 
(e)рдпрджि рдк्рд░рдердо рдкाрдж рдХे рдХिрд╕ी рдмिंрджु рдХी x-рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рд▓ांрдмिрдХ рджूрд░ी 5 рд╣ो рддो рдЙрд╕ рдмिंрджु рдХी рдХोрдЯि рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी? 
(f)рдХ्рдпा 3,4 рдФрд░ 4,3 рдПрдХ рд╣ी рдмिंрджु рдХो рдиिрд░ूрдкिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं
(g)(2,0) рдХी x-рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рджूрд░ी рдХ्рдпा рд╣ै? 
(h)(2,  -4  ) рдХिрд╕ рдкाрдж рдХा рдмिंрджु рд╣ै|
             5
(i)(1,2) рдХिрд╕ рдкाрдж рдХा рдмिंрджु рд╣ै? 


рдЙрдд्рддрд░:—-


(a)x-рдЕрдХ्рд╖, y-рдЕрдХ्рд╖ (b)рдЪрддुрд░्рдеांрд╢ (c)рдоूрд▓ рдмिंрджु (d)3, (e)5, (f)рдирд╣ीं (g)0  (h)рдЪрддुрд░्рде    (i)рдк्рд░рдердо
3. рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдЖрдХृрддि рд╕े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдХो рдкूрд░ा рдХрд░ें-
(i) рдмिंрджु A рдХे рднुрдЬ рдФрд░ рдХोрдЯि рдХ्рд░рдорд╢ः…….. рдФрд░……. рд╣ै| A рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдХ्рд░рдорд╢ः………. рд╣ै
(ii)B рдХे x рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдФрд░ y рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдХ्рд░рдорд╢ः……. рдФрд░…… рд╣ै| рдЕрдд: B рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ…….. рд╣ै|
(iii)S рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдФрд░ y рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдХ्рд░рдорд╢ः……..рдФрд░…… рд╣ै| рдЕрдд: S рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рд╣ै|
(iv)L рдХे x рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдФрд░ y рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдХ्рд░рдорд╢ः……. рдФрд░….. . рд╣ै| рдЕрдд: L рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рд╣ै|
Answer:—(i)4, 3  (4, 3)  (ii)-3,4 (-3, 4) 
(iii)-5, -4   (-5, -4)   (iv)3, -4   (3, -4) 
4. рджी рдЧрдИ рдЖрдХृрддि рдоें A, B, C, D рдФрд░ E рдХे рднुрдЬ рдПрд╡ं рдХोрдЯि рд▓िрдЦें-

ANSWER:—-
A рдХे рднुрдЬ=3,      рдХोрдЯि=2
B рдХे рднुрдЬ=-2,     рдХोрдЯि=3
C рдХे рднुрдЬ=-4,      рдХोрдЯि=-3
D рдХे рднुрдЬ=2,        рдХोрдЯि=-4
E рдХे рднुрдЬ=4           рдХोрдЯि=0
5. рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рдЖрдХृрддि рдоें O, A, B, C, D, E рдФрд░ F рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдПрдХ рдХाрд░рдг рд╕рд╣िрдд рд▓िрдЦें| рдЬрдмрдХि рдкैрдоाрдиा 1 рдПрдХрдХ=1 рд╕ेрдоी рд╣ै|

рдЙрдд्рддрд░:—
O рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ=(0, 0) рдХ्рдпोंрдХि X рддрдеा Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=0 рд╣ै
A рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ=(3,0) рдХ्рдпोंрдХि X рдЕрдХ्рд╖ рдХे рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=0 рдПрд╡ं X рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=3
B рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ =(1.5,0) рдХ्рдпोंрдХि X рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी =0 рдПрд╡ं X рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=1.5
C рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ=(0, 2.5) рдХ्рдпोंрдХि Y рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें X рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=2.5 рдПрд╡ं Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=0
D рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рдХ्рдпोंрдХि =(0,-3)  X рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी =3 (Y рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдЛрдгाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें) рдПрд╡ं Y =0
E рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ=(-3,0) рдХ्рдпोंрдХि X рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдЛрдгाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=3 рдПрд╡ं X рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=0
F рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ=(0, 2) рдХ्рдпोंрдХि Y рдЕрдХ्рд╖ рдХी рдзрдиाрдд्рдордХ рджिрд╢ा рдоें X рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी =2 рдПрд╡ं Y рдЕрдХ्рд╖ рд╕े рдЗрд╕рдХी рджूрд░ी=0
6. рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рдЖрдХृрддि рд╕े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХो рд▓िрдЦें-
(a) c рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ (b)(2,-4) рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рд╡ाрд▓े рдмिंрджु рдХा рдиाрдо (c) рдмिंрджु L рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ (d) M рдХी рдХोрдЯि
рдЙрдд्рддрд░:-
(a) (5,-5)    (b) D    (c) (0, 5)  (d) O
7. рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рдЖрдХृрддि рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмिंрджुрдУं рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ांрдХ рд▓िрдЦें-
рдЙрдд्рддрд░:-
A(3,0)   B(4,3)    C(3,4)     D(0,2)      E(-2,4)  F(-4,2)   G(-1,0)   H(-3,-2)  I(-2,-3)   J(0,-3)   K(  3  , -3)  L(4,-3)    M(6, -2) 
       2
8. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмिंрджुрдУं рдХो рдЖрд▓ेрдЦिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдмрддाрдПं рдХि рдпे рдХिрд╕ рдкाрдж (рдЪрддुрд░्рдеांрд╢) рдпा рдЕрдХ्рд╖ рдкрд░ рд╣ै|
A(-2, -3)    B(-3, 2)     C(0, -1)   D(-3, 0) 
E(3, -4)    F(  3   5  )   G(0, 3)  
                      2     2
H(  7  , 0)   I(5,-2)    J(-3, -5) K(1,2)
      2
Answer:——
9.рдХाрд░्рддीрдп рддрд▓ рдоें рдкैрдоाрдиा 1 рдПрдХрдХ =1 рд╕ेрдоी рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмिंрджुрдУं рдХे рдиाрдо рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░ें-
(a) (5, 0)     (b) (2,5)   (c)(0, 5) 
(d)(5, 2)    (e)(-3, -5)   (f)(-3, 5) 
(g)(5, -3)   (h)(6, 1)  (i)(-1, 6) 
J(3, 5) 
Answer:—-
1рдПрдХрдХ=1 рд╕ेрдоी рдкैрдоाрдиा рд▓ेрдХрд░ рдЧ्рд░ाрдл рдмрдиाрдП рддрдеा рд╕рднी рдмिंрджुрдУं рдХो рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рдХрд░ें|
10. рдХाрд░्рддीрдп рддрд▓ рдоें рдкैрдоाрдиा рдПрдХрдХ рд╕ेрдоी рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмिंрджुрдУं рдХो рдЕंрдХिрдд рдХрд░ें-
(a) (2, -3)    (b)(3, 0)   (c) (-4, 2) 
(d) (-1, 6)   (e) (1.5, 3) (f) (4, -2. 5) 
(g) (  1  , 5)    (h)(7,  5 
         3                       2
Answer :—-
H=1 рд╕ेрдоी рдХी рджूрд░ी рд▓ेрддे рд╣ुрдП рд╕рднी рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рд╣ै|



11. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдпुрдЧ्рдоों рдХो рдХाрд░्рддीрдп рддрд▓ рдХे рдмिंрджुрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрд▓ेрдЦिрдд рдХрд░ें| рдЕрдХ्рд╖ों рдкрд░ рдкैрдоाрдиा 1 рдПрдХрдХ=1 рд╕ेрдоी рд▓ें|
Answer:—
x                  y
-3                 7
0                -3.5
4                   4
-1                 -3
2                   -3
12. 1 рдПрдХрдХ=1 рд╕ेрдоी рдХा рдкैрдоाрдиा рд▓ेрдХрд░ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдпुрдЧ्рдоों рдХो рдХाрд░्рддीрдп рддрд▓ рдХे рдмिंрджुрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдЖрд▓ेрдЦिрдд рдХрд░ें|


x             y

3            5
-3          -5
2             4
2.2         -4
1              3
2             -3.5
-4              6
6              -4.3

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ