рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-8.1
1. ∆ABC рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг B рд╕рдордХोрдг рд╣ै, AB=25cm рдФрд░ BC=7cm рд╣ै| рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП:
(i)sinA, cosA (ii)sinC, cosC
Answer:::::—–
AB=24 BC=7cm
AC2=√AB2+BC2=√(24)2+(7)2
=√576+49=√625=25cm
(i)sinA= BC = 7cm = 7
AC 25cm 25
cosA= AB = 24
AC 25
(ii) sinC= AB = 24
AC 25
cosC= BC = 7
AC 25
2. рдкाрда्рдпрдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдкृрд╖्рда 200 рдкрд░ рдХी рдЖрдХृрддि 8.13 рдоें, tanP-cotR рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
PQ=12cm PR=13cm
QR2=√PR2-PQ2=√(13)2-(12)2
=√169-144=√25=5cm
tanP-cotR= 5 – 5 =0
12 12
3. рдпрджि sinA= 3 рд╣ो, рддो cosA рдФрд░ tanA
4
рдХा рдоाрди рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
SinA= 3
4
рд▓ंрдм = 3
рдХрд░्рдг 4
рд▓ंрдм=3
рдХрд░्рдг=4
рдЖрдзाрд░=√(4)2-(3)2=√16-9=√7
CosA= рдХрд░्рдг = 4
рдЖрдзाрд░ √7
tanA= рд▓ंрдм = 3
рдЖрдзाрд░ √7
4. рдпрджि 15cotA=8 рд╣ो, рддो sinA рдФрд░ secA рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
Answer:—-
15cotA=8
cotA= 8
15
рдЖрдзाрд░ = 8
рд▓ंрдм 15
рд▓ंрдм=15
рдЖрдзाрд░=8
рдХрд░्рдг=√рд▓ंрдм2+рдЖрдзाрд░2=√(8)2+(15)2
=√64+225=√289=17cm
sinA= рд▓ंрдм = 15
рдХрд░्рдг 17
secA= рдХрд░्рдг = 17
рдЖрдзाрд░ 8
5. рдпрджि secA= 13 , рд╣ो рддो рдЕрди्рдп рд╕рднी
12
рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП|
Answer:—-
secA= рдХрд░्рдг = 13
рдЖрдзाрд░ 12
рд▓ंрдм=√(13)2-(12)2=√169-144=√25=5
sinA= 5 , cosA= 12 , tanA= 5
13 13 12
cotA= 12 , cosecA= 13
5 5
6. рдпрджि <A рдФрд░ <B рди्рдпूрди рдХोрдг рд╣ो, рдЬрд╣ाँ cosA=cosB, рддो рджिрдЦाрдПं рдХि <A=<B рд╣ै|
Answer:—
cosA=cosB
sin(90°-A)=sin(90°-B)
90°-A=90°-B
<A=<B
7.рдпрджि cotA= 7 рд╣ो,рддो(i)(1+sinA)(1-sinA)
8 (1+cosA)(1-cosA)
(ii)cot2A
рдХा рдоाрди рдиिрдХाрд▓िрдП|
Answer:—
cotA= 7 sinA = 7
8 cosA 8
(i) (1+sinA) (1-sinA)
(1+cosA) (1-cosA)
= (1-sin2A) = cos2A
(1-cos2A) sin2A
=cot2A= 7×7 = 49
8×8 64
(ii) cot2A= 7×7 = 49
8×8 64
8. рдпрджि 3cotA=4, рддो рдЬांрдЪ рдХीрдЬिрдП рдХि
1-tan2A =cos2A-sin2A рд╣ै рдпा рдирд╣ीं|
1+tan2A
Answer:—-
3cotA=4
cotA= 4
3
рдЖрдзाрд░ = 4
рд▓ंрдм 3
рдХрд░्рдг=√(3)2+(4)2=√9+16=√25=5
tanA= 3
4
cosA= 4
5
sinA= 3
5
LHS= 1-tan2A = 1-(3/4)2
1+tan2A 1+(3/4)2
= 7 × 16 = 7
16 25 25
RHS=cos2A-sin2A=( 4 )2-( 3 )2
5 5
= 16 – 9 = 7
25 25 25
9. рдд्рд░िрднुрдЬ ABC рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг B рд╕рдордХोрдг рд╣ै, рдпрджि tanA= 1 , рддो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд
√3
рдХीрдЬिрдП:
(i) sinA.cosC+cosA.sinC
Answer:—-
tanA= 1
√3
рд▓ंрдм = 1
рдЖрдзाрд░ √3
рдХрд░्рдг=√(1)2+(√3)2=√1+3=√4=2
sinA.cosC+cosA.sinC
= 1 × 1 + √3 × √3
2 2 2 2
= 1 + 3 =1
4 4
(ii) cosA.cosC-sinA.sinC
Answer:—-
√3 × 1 – 1 × √3
2 2 2 2
= √3 – √3 =0
4 4
10. ∆PQR рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг Q рд╕рдордХोрдг рд╣ै, PR+QR=25cm рдФрд░ PQ=5cm рд╣ै|sinP, cosP рдФрд░ tanP рдХे рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
PR+QR=25
PR=25-QR
PQ=5
PQ2+QR2=PR2
(5)2+(QR)2=(25-QR)2
25+QR2=625-50QR+QR2
50QR=600 QR=600/50=12
PR=25-12=13
sinP= 12 cosP= 5
13 13
tanP= 12
5
11. рдмрддाрдЗрдП рдХि рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдерди рд╕рдд्рдп рд╣ै рдпा рдЕрд╕рдд्рдп| рдХाрд░рдг рд╕рд╣िрдд рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХीрдЬिрдП:
(i) tanA рдХा рдоाрди рд╕рджैрд╡ 1 рд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै|
(ii) рдХोрдг A рдХे рдХिрд╕ी рдоाрди рдХे рд▓िрдП secA= 12
5
(iii) cosA, рдХोрдг A рдХे cosecant рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд░ूрдк рд╣ै|
(iv)cotA,cot , A рдХा рдЧुрдгрдирдлрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै|
(v) рдХिрд╕ी рднी рдХोрдг A рдХे рд▓िрдП sinA= 4
3
рдЙрдд्рддрд░:—
(i)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдХिрд╕ी рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рдоें <A рдХा рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд
<A рдХी рд╕рдо्рдоुрдЦ рднुрдЬा
<A рдХी рд╕ंрд▓рдЧ्рди рднुрдЬा
рд╣ोрддा рд╣ै| рдЗрд╕िрд▓िрдП <A рдХा рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд рдХोрдг рдХो рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬाрдУं рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै| рдЕрдд: tanA рдХा рдХुрдЫ рднी рдоाрди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै|
(ii)рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ाँ secA= 12
5
рд╣ै рдЬो 1 рд╕े рдмрдб़ा рд╣ै рдФрд░ рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि secA рдХा рдоाрди рд╕рджैрд╡ 1 рдФрд░ рдЗрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै|
(iii) рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि cosA рдХोрдг A рдХे cosine рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд░ूрдк рд╣ै рди рдХि cosecant рдХे рд▓िрдП
(iv)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि cotA, cot рдФрд░ A рдХा рдЧुрдгрдирдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ोрддा| A рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд░рд╣рдХрд░ cot рдХा рдХोрдИ рдЕрд░्рде рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा
(v) рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि sinA рдХा рдоाрди рдХिрд╕ी рднी рдХोрдг A рдХे рд▓िрдП 1 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдкрд░рди्рддु рдпрд╣ाँ
4 >1
3
рд╣ै|
0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ