NCERT/Bihar Board Class-10 Trigonometry Solution Exercise-8. 1









                          рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-8.1



1. ∆ABC рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг B рд╕рдордХोрдг рд╣ै, AB=25cm рдФрд░ BC=7cm рд╣ै| рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП:

(i)sinA, cosA    (ii)sinC, cosC

Answer:::::—–
AB=24   BC=7cm
AC2=√AB2+BC2=√(24)2+(7)2
=√576+49=√625=25cm
(i)sinA=  BC  =  7cm  =  7  
               AC      25cm   25
     cosA=  AB   =  24  
                  AC       25
(ii) sinC=  AB  =  24  
                 AC      25
    cosC=   BC   =  7  
                  AC      25
2. рдкाрда्рдпрдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдкृрд╖्рда 200 рдкрд░ рдХी рдЖрдХृрддि 8.13 рдоें, tanP-cotR рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
PQ=12cm     PR=13cm
QR2=√PR2-PQ2=√(13)2-(12)2
=√169-144=√25=5cm
tanP-cotR=   5    –   5    =0
                     12       12
3. рдпрджि sinA=  3   рд╣ो, рддो cosA рдФрд░ tanA 
                       4
рдХा рдоाрди рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—
SinA=  3   
            4
  рд▓ंрдм  =  3  
 рдХрд░्рдг      4
рд▓ंрдм=3  
рдХрд░्рдг=4
рдЖрдзाрд░=√(4)2-(3)2=√16-9=√7
CosA=   рдХрд░्рдг    =  4   
             рдЖрдзाрд░     √7
tanA=   рд▓ंрдм   =  3   
           рдЖрдзाрд░    √7
4. рдпрджि 15cotA=8 рд╣ो, рддो sinA рдФрд░ secA рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП| 

Answer:—-
15cotA=8
cotA=   8   
            15
    рдЖрдзाрд░    =   8   
      рд▓ंрдм         15
рд▓ंрдм=15
рдЖрдзाрд░=8
рдХрд░्рдг=√рд▓ंрдм2+рдЖрдзाрд░2=√(8)2+(15)2
=√64+225=√289=17cm
sinA=   рд▓ंрдм   =  15  
            рдХрд░्рдг       17
secA=   рдХрд░्рдг   =   17   
            рдЖрдзाрд░        8

5. рдпрджि secA=  13    , рд╣ो рддो рдЕрди्рдп рд╕рднी 
                        12
рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП|

Answer:—-
secA=    рдХрд░्рдг     =  13  
              рдЖрдзाрд░       12
рд▓ंрдм=√(13)2-(12)2=√169-144=√25=5
sinA=   5   , cosA=  12   , tanA=  5  
           13                 13                12
cotA=  12   , cosecA=  13  
             5                         5
6. рдпрджि <A рдФрд░ <B рди्рдпूрди рдХोрдг рд╣ो, рдЬрд╣ाँ cosA=cosB, рддो рджिрдЦाрдПं рдХि <A=<B рд╣ै|  
Answer:—
cosA=cosB
sin(90°-A)=sin(90°-B) 
       90°-A=90°-B
            <A=<B

7.рдпрджि cotA= 7 рд╣ो,рддो(i)(1+sinA)(1-sinA)
                     8            (1+cosA)(1-cosA) 
(ii)cot2A
рдХा рдоाрди рдиिрдХाрд▓िрдП|

Answer:—
cotA=  7            sinA   =  7  
            8            cosA      8
(i) (1+sinA)    (1-sinA)   
      (1+cosA) (1-cosA) 
=   (1-sin2A)      =    cos2A   
    (1-cos2A)             sin2A   
=cot2A=   7×7   =  49   
                  8×8       64
(ii) cot2A=   7×7    =   49    
                     8×8         64
8. рдпрджि 3cotA=4, рддो рдЬांрдЪ рдХीрдЬिрдП рдХि
  1-tan2A   =cos2A-sin2A рд╣ै рдпा рдирд╣ीं|
  1+tan2A
Answer:—-
3cotA=4
cotA=  4   
            3
  рдЖрдзाрд░  =  4   
    рд▓ंрдм        3
рдХрд░्рдг=√(3)2+(4)2=√9+16=√25=5
tanA=  3  
            4
cosA=  4   
             5
sinA=   3   
             5
LHS= 1-tan2A  =  1-(3/4)2  
           1+tan2A     1+(3/4)2
  7  ×  16  =  7  
    16     25     25
RHS=cos2A-sin2A=( 4  )2-( 3  )2
                                    5          5
=  16    –   9   =  7  
     25      25     25
9. рдд्рд░िрднुрдЬ ABC рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг B рд╕рдордХोрдг рд╣ै, рдпрджि tanA=  1   , рддो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд 
                  √3
рдХीрдЬिрдП:

(i) sinA.cosC+cosA.sinC

Answer:—-
tanA=  1    
           √3
    рд▓ंрдм     =   1   
  рдЖрдзाрд░      √3
рдХрд░्рдг=√(1)2+(√3)2=√1+3=√4=2
sinA.cosC+cosA.sinC
=  1   ×  1   +  √3   ×  √3   
    2       2         2         2
=   1      3   =1
     4         4
(ii) cosA.cosC-sinA.sinC

Answer:—-
  √3  ×  1   –   1  ×  √3   
   2       2        2       2
=  √3    –   √3   =0
     4           4
10. ∆PQR рдоें, рдЬिрд╕рдХा рдХोрдг Q рд╕рдордХोрдг рд╣ै, PR+QR=25cm рдФрд░ PQ=5cm рд╣ै|sinP, cosP рдФрд░ tanP рдХे рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—
PR+QR=25
PR=25-QR
PQ=5
PQ2+QR2=PR2
(5)2+(QR)2=(25-QR)2
25+QR2=625-50QR+QR2
50QR=600    QR=600/50=12
                         PR=25-12=13
sinP=  12      cosP=  5   
            13                 13
tanP=  12        
             5
11. рдмрддाрдЗрдП рдХि рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдерди рд╕рдд्рдп рд╣ै рдпा рдЕрд╕рдд्рдп| рдХाрд░рдг рд╕рд╣िрдд рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдХीрдЬिрдП:

(i) tanA рдХा рдоाрди рд╕рджैрд╡ 1 рд╕े рдХрдо рд╣ोрддा рд╣ै|
(ii) рдХोрдг A рдХे рдХिрд╕ी рдоाрди рдХे рд▓िрдП secA= 12 
                                                               5
(iii) cosA, рдХोрдг A рдХे cosecant рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд░ूрдк рд╣ै|

(iv)cotA,cot , A рдХा рдЧुрдгрдирдлрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै|

(v) рдХिрд╕ी рднी рдХोрдг A рдХे рд▓िрдП sinA= 4  
                                                       3

рдЙрдд्рддрд░:—
(i)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдХिрд╕ी рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рдоें <A рдХा рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд
  <A рдХी рд╕рдо्рдоुрдЦ рднुрдЬा   
  <A рдХी рд╕ंрд▓рдЧ्рди рднुрдЬा
 рд╣ोрддा рд╣ै| рдЗрд╕िрд▓िрдП <A рдХा рдд्рд░िрдХोрдгрдоिрддीрдп рдЕрдиुрдкाрдд рдХोрдг рдХो рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬाрдУं рдХी рд▓ंрдмाрдИ рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै| рдЕрдд: tanA рдХा рдХुрдЫ рднी рдоाрди рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै|
(ii)рд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ाँ secA=  12   
                                              5
рд╣ै рдЬो 1 рд╕े рдмрдб़ा рд╣ै рдФрд░ рд╣рдо рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि secA рдХा рдоाрди рд╕рджैрд╡ 1 рдФрд░ рдЗрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै|
(iii) рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि cosA рдХोрдг A рдХे cosine рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдПрдХ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд░ूрдк рд╣ै рди рдХि cosecant рдХे рд▓िрдП
(iv)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि cotA, cot рдФрд░ A рдХा рдЧुрдгрдирдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ोрддा| A рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд░рд╣рдХрд░ cot рдХा рдХोрдИ рдЕрд░्рде рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ोрддा
(v) рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि sinA рдХा рдоाрди рдХिрд╕ी рднी рдХोрдг A рдХे рд▓िрдП 1 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдкрд░рди्рддु рдпрд╣ाँ
  4   >1
  3
 рд╣ै|
                          



 

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ