Bharti Bhawan Class-10 Math Mean Solution Exercise-2






                           рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-2




1. рд╣ां рдпा рдирд╣ीं рдоें рдЙрдд्рддрд░ рджे—-
(i)рдХ्рдпा рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп рджिрдП рдЧрдП рдЪрд░ рдоाрдиों рдоें рд╕े рд╣ी рдПрдХ рд╣ो? 
Answer:-   рдирд╣ीं
(ii)рдХ्рдпा рдЦुрд▓े рд╕िрд░े рдХे рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ों рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕рдоांрддрд░ рдХा рдкрд░िрдХрд▓рди рдХрдаिрди рд╣ै рдпрджि рд╡рд░्рдЧों рдХी рдЕрддिрд╡्рдпाрдкी рдирд╣ीं рдмрдиाрдпा рдЬा рд╕рдХे? 
Answer:—  рд╣ाँ (рдЪूंрдХि рдоाрдз्рдп рдХे рдкрд░िрдХрд▓рди рдоें рд╡рд░्рдЧ рдЪिрд╣्рди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै) 
(iii)рдпрджि рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рд╕рдоाрди рд▓ंрдмाрдИ рдХे рдирд╣ीं рд╣ो рддो рдХ्рдпा рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп рдЬ्рдЮाрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै? 
Answer:—–    рд╣ाँ (рдЪूंрдХि рд╡рд░्рдЧ рд▓ंрдмाрдИ рдХा рдмिрдиा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдП рднी рдоाрдз्рдп рдЬ्рдЮाрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै) 
(iv)рдпрджि рд╡рд░्рдЧ рд▓ंрдмाрдИ рд╕рдоाрди рд╣ो, рддो рдкрдж рд╡िрдЪрд▓рди рд░ीрддि рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрдз्рдп рдХी рдЧрдгрдиा рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै|
Answer:–     рд╣ाँ
(v) рдХ्рдпा рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп рдЪрд░ рдоाрдиों рдХो рдЕрдиुрдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдорд╣рдд्рд╡ рджेрддा рд╣ै|
Answer:-     рд╣ाँ
(vi) рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп рдк्рд░ाрдпः рдЙрд╕ рдЪрд░ рдХो рд▓ेрддे рд╣ैं| рдЬिрд╕рдХा рдоाрди рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै|
Answer::–    рдирд╣ीं (рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп рдЙрд╕ рдЪрд░ рдоाрди рдХो рд▓ेрддे рд╣ैं рдЬो рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рдХрдо рдЪрд░ рдоाрдиों рдХे рдХрд░ीрдм рдХрд░ीрдм рдмीрдЪ рдоें рд╣ो|
2. рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХो рд╕ूрдд्рд░ों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднрд░ें-
(i)рдоाрдз्рдпA=рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп+рд╡िрдЪрд▓рдиों рдХा рдпोрдЧ
                                      ………………… 
рдЙрдд्рддрд░:-  рдкрджों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा
(ii)A=………… +   £fd    
                            …….. 
рдЙрдд्рддрд░:- a, £f рдХ्рд░рдорд╢ः
(iii) A=a+……… +  £fd’ рдЬрд╣ाँ d’=…. 
                                £f1
рдЙрдд्рддрд░:-
  d     рдХ्рд░рдорд╢ः рдЬрд╣ाँ l=рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рдХी рд▓ंрдмाрдИ рд╣ै|рдпा 
    l                             рд╡рд░्рдЧрдоाрдк рд╣ै|
(iv)£(x-x)=…….. 
Answer:—-   0
3.(i) рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рд╕े (рд╕рдоांрддрд░) рдоाрдз्рдп рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-

рд╡рд░्рдЧ             рд╡рд░्рдЧ          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    x×f
рдЕंрддрд░ाрд▓      рдЪिрд╣्рди
0-10            5              12           60
10-20         15             18         270
20-30         25              27        675
30-40         35              20        700
40-50         45             17        765
50-60         55              6         330
                              £f=100     £fx
                                             =2800
рдоाрдз्рдп=£fx/£f=2800/100=28
(ii)рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ            рд╡рд░्рдЧ        рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓     рдЪिрд╣्рди
10-25       17.5           2         35       
25-40       32.5           3        97.5
40-55       47.5          7        332.5
55-70       62.5          6        375
70-85       77.5          6        465
85-100     92.5          6        555   
                                 30      1800
рдоाрдз्рдп=1860/30=62
(iii) рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдХिрд╢ुрдирдкुрд░ рддेрд▓ीрд░ рдХे рдк्рд░ाрдердоिрдХ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рдорд╣िрд▓ा рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдХा рдк्рд░рддिрд╢рдд рдмंрдЯрди рд╣ै| рдЗрдирдХा рдоाрдз्рдп рдк्рд░рддिрд╢рдд рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ             рд╡рд░्рдЧ       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓      рдЪिрд╣्рди
15-25        70          6            120
25-35        30         11           330
35-45        40          7            280
45-55        50          4            200
55-65        60          4            240
65-75        70          2            140
75-85        80          1             80  
                               35         1390
рдоाрдз्рдп=1390/35=39.71
4.(i) рдк्рд░рд╢्рди (i) рдХा рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп рдХी рд╡िрдзि рд╕े рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
(ii) рдк्рд░рд╢्рди (3)(ii) рдХा рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп рдХी рд╡िрдзि рд╕े рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
(iii) рдк्рд░рд╢्рди (iii) рдХा рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп рдХी рд╡िрдзि рд╕े рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
Answer:—–

рд╡рд░्рдЧ          рд╡рд░्рдЧ                      рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп
рдЕंрддрд░ाрд▓   рдЪिрд╣्рди   рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   35 рд╕े рд╡िрдЪрд▓рди
0-10        5         12         5-35=-30
10-20     15        18        15-35=-20
20-30     25        27        25-35=-10
30-40     35        20        35-35=0
40-50     45        17        45-35=10
50-60     55         6         55-35=20
                          100
Note:—
рдХрд▓्рдкिрдд рдоाрдз्рдп a рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдЗрдЪ्рдЫाрдиुрд╕ाрд░ рдХोрдИ рднी рд╡рд░्рдЧ рдЪिрд╣्рди рдоें рд╕े рд▓े рд╕рдХрддे рд╣ैं| рд▓ेрдХिрди рдмीрдЪ рд╡ाрд▓ा рд▓ेрдиे рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ुрд╡िрдзा рд╣ोрддी рд╣ै| рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмांрдХी рдФрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдХो рд╣рд▓ рдХрд░ें-
                      l=рд╡рд░्рдЧрдоाрдк
d=x-35    d= d  =  d            f×d
                      l      10
                        -30  =-3      -36 
                         10
                        -20  =-2      -36
                         10
                        -10  =-1      -27
                         10
                          0   =0        0
                         10
                         10  =1       17
                         10
                         20  =2       12
                         10
                                  £fd=-70
A=a+l  £fd  
            £f
34+10(  -70  ) =35+10×  -7   
              100                     10
 35   – 70 = 350  -70 = 280 =28
           10          10         10
5.(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ाрд░рдгी 35 рдирдЧрд░ों рдХी рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ (рдк्рд░рддिрд╢рдд) рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै| рдФрд╕рдд рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—–

рд╡рд░्рдЧ            рд╡рд░्рдЧ       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓     рдЪिрд╣्рди
45-55       50          3          150
55-65       60         10         600
65-75       70         11         770
75-85       80          8          640
85-95       90          3          270 
                             35        2430
рдоाрдз्рдп=2430/35=69.43%
(ii) рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдХिрд╕ी рдЦाрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे 25 рдШрд░ों рдХे рджैрдиिрдХ рднोрдЬрди рдЦрд░्рдЪ рдХो рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै| рднोрдЬрди рдкрд░ рдоाрдз्рдп рдЦрд░्рдЪ рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ              рд╡рд░्рдЧ        рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓       рдЪिрд╣्рди
100-150    125        4            500
150-200    175        5            875
200-250     225      12        2700
250-300     275       2           550
300-350     325       2           650 
                               25         5275
рдоाрдз्рдп=5275/25=211
(iii)рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕े рдоाрдз्рдп рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ              рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓      рдЪिрд╣्рди     рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     f×x
0-50           25          4            100
50-100       75         10           750
100-150    125        12         1500
150-200    175        10         1750
200-250     225        8          1800
250-300     275        6          1650 
                                 50         7550
рдоाрдз्рдп=7550/50=151
(iv)рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рдХे рд▓िрдП рдоाрдз्рдп рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
 
рд╡рд░्рдЧ            рд╡рд░्рдЧ        рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓     рдЪिрд╣्рди
10-30       20          90         1800
30-50       40          20           800
50-70       60          30         1800
70-90       80          20         1600
90-110     100       40          4000 
                             200        10000
рдоाрдз्рдп=10,000/200=500
6.(i) рдиिрдо्рди рдмंрдЯрди рдПрдХ рджिрд╡рд╕ीрдп рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдоैрдЪ рдоें рдмाрд▓рд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдП рдЧрдП рд╡िрдХेрдЯों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рджрд░्рд╢ाрддा рд╣ै| рд╡िрдХेрдЯों рдХी рдоाрдз्рдп рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ           рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   рд╡рд░्рдЧ рдЪिрд╣्рди    f×x
рдЕंрддрд░ाрд▓
20-60          7             40        280
60-100        5             80        400
100-150     16          125      2000
150-200     12          200      2400
250-350      2           300      600
350-450      3           400     1200
                   45                     6880
рдоाрдз्рдп=6880/45=152.89
(ii) рдиिрдо्рди рд╡िрддрд░рдг рдХा рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ          рд╡рд░्рдЧ                   d=x-6.5  fx   fd
рдЕंрддрд░ाрд▓   рдЪिрд╣्рди  рдмाрд░ंрдмाрд░рддा  a=6.5
1-4        2.5        6            -4        15  -24
4-9        6.5       12            0        78   0
9-16     12.5      26           6       325  156
16-27   21.5      20          15      430  300
               64                               848   432
рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╡िрдзि рд╕े рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп=
848/64=13.25
рд▓рдШु рд░рддि рд╕े рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп=
a+   £fd   
         £f
6.5 +   432   =6.5+6.75=17.25
             64
7.(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╕ाрд░рдгी рд╕े рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें| рдЬрдмрдХि рдЗрдирдХा рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп 50 рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ             рд╡рд░्рдЧ        рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    fx
рдЕंрддрд░ाрд▓      рдЪिрд╣्рди
0-20          10           16        160
20-40        30            P          30P
40-60        50           30        1500
60-80        70           32        2240
80-100      90           14        1260 
                              92+P      3160+30P
рдоाрдз्рдп=£fx/£f
50=   5160+30P   
            92+P
4600+50P=5160+30P
50P-30P=5160-4600=560
20P=560       P=560/20=28
(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╕ाрд░рдгी рдоें рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें рдпрджि рдЗрдирдХा рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп 10.8 рд╣ो|
рдЙрдд्рддрд░:—-

рд╡рд░्рдЧ            рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    рд╡рд░्рдЧ        fx
рдЕंрддрд░ाрд▓                       рдЪिрд╣्рди
0-4              3              2         6
4-8              f1            6       6f1
8-12            f2           10     10f2
12-16          8            14     112
16-20          2            18      36    
                   20                 154+6f1
                                           +10f2
3+f1+f2+8+2=20
f1+f2+13=20     f1+f2=7  ——(1) 
рдоाрдз्рдп=£fx/£f
10.8=   154+6f1+10f2   
                      20
216=154+6f1+10f2
6f1+10f2=216-154=62    ——(2) 
From eq (1)×6 and  (2) 
6f1+6f2=42
6f1+10f2=62  
      -4f2=-20
f2=-20/-4=5   
Put the value of f2 in eq (1) 
f1+f2=7
f1+5=7      f1=7-5=2
8. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖंрдХрдб़ों рдХे рд▓िрдП рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп рдиिрдХाрд▓े-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓                          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
1 рд░ु рдПрд╡ं 3 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे              3  
3 рд░ु рдПрд╡ं 5 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे              9
5 рд░ु рдПрд╡ं 7 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे             25
7 рд░ु рдПрд╡ं 9 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे             35
9 рд░ु рдПрд╡ं 11 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे           17
11 рд░ु рдПрд╡ं 13 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे         10
13 рд░ु рдПрд╡ं 15 рд░ु рд╕े рдиीрдЪे          1
рдЙрдд्рддрд░:-
 
рд╡рд░्рдЧ              рд╡рд░्рдЧ       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   fx
рдЕंрддрд░ाрд▓       рдЪिрд╣्рди
1-3               2            3            6
3-5               4            9           36
5-7               6           25        150
7-9               8           35        280
9-11            10          17        170
11-13          12          10        120
13-15           14          1           14 
                                 100        776 
рдоाрдз्рдп=776/100=7.76

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ