Bharti Bhawan Class-10 Math Median Solution Exercise-3









                           рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-3



1. рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХी рдкूрд░्рддि рдХрд░ें—-

(i)рдоाрдз्рдпрдХ, рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХी рд╕्рдеिрддि рд╕ंрдмंрдзी рдПрдХ…………… рд╣ै|
Answer:—-
рдоाрдз्рдп
(ii)рдпрджि n рд╡िрд╖рдо рд╣ो рддो рдоाрдз्рдпрдХ=(…….) рд╡ें рдкрдж рдХा рдоाрди|
рдЙрдд्рддрд░:—-
 n+1 
   2
(iii) рдпрджि n рд╕рдо рд╣ो рддो рдоाрдз्рдпрдХ=   рдФрд░ ( n+1) рд╡ेें 
                                               2            2
рдкрджों рдХे рдоाрдиों рдХा…….. 
рдЙрдд्рддрд░:-     рд╕рдоांрддрд░ рдоाрдз्рдп
(iv) 2,7,4,9,5,6,1 рдХा рдоाрдз्рдпрдХ=…….. 
рдЙрдд्рддрд░:–   5(1, 2,4,5,6,7,9) рдЪрд░ рдоाрди= рд╡िрд╖рдо рдоाрдз्рдпिрдХा =5
(v) 7,3,5,8,6,10,9,12 рдХा рдоाрдз्рдпрдХ=….. 
рдЙрдд्рддрд░:—- 7.5 (3, 4,5,6,7,8,9,10,12) рдЪрд░ рдоाрди=рд╕рдо рдоाрдз्рдпрдХ=  7+8   =7.5
                2
(vi) рд╡рд░्рдЧों рдоें рдЦुрд▓े рд╕िрд░े рдХा рд╡рд░्рдЧ рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдоाрдз्рдпрдХ рдХी рдЧрдгрдиा рдоें рдЕрд╕ुрд╡िрдзा рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣ै рдпрджि рд╡рд╣ी рд╡рд░्рдЧ…… рди рд╣ो|
рдЙрдд्рддрд░:-     рдоाрдз्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧ
(vii) рдоाрдз्рдпрдХ рдХी рдЧрдгрдиा рдоें рд╡рд░्рдЧों рдХो…… рд╡िрдзि рдоें рд▓ेрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:-  рдЕрддिрд╡्рдпाрдкी
(viii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдмрддाрдПं–
рдЙрдд्рддрд░:-  
рдк्рд░ाрдк्рддांрдХ    рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
20                6                   6
29               28                 34
28               24                 58
33               15                 73
42                2                  75
38                4                  79
43                1                  80
25               20                100
               N=100
  N    =    100    =50
  2             2
рдпрд╣ाँ  рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 
        2
рд╡ाрд▓ा рд╕ंрдЧрдд рдЪрд░ рдоाрди 28 рд╣ै рдФрд░ рдЪрд░ рдоाрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╡िрд╖рдо рд╣ै|
Median=   28+29    =28.5
                       2
2.(i) рдиिрдо्рди рд╡िрддрд░рдг рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ               рдмाрд░ंрдмाрд░рддा    рд╕ंрдЪрдпी 
рдЕंрддрд░ाрд▓                          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
200-300         3                3
300-400         5                8
400-500        20              28
500-600        10              38
600-700         6                44
                    N=44
N=   44  =22,   рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 
 2       2            2
рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 400-500 
l=400, f=20, F=8, I=100
                          N    – f
   рдоाрдз्рдпрдХ  =   l+   2         ×i
                             f
400+ 22-8  ×100=400+ 14   ×100
            20                        20    
400+70=470
(ii) рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ               рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓                          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
9.5-19.5         10              10
19.5-29.5       15              25
29.5-39.5       30              55
39.5-49.5       20              75
49.5-59.5       10              85
59.5-69.5        5               90
69.5-79.5        5               95
                     N=95
  N   =  95   =47.5,    N   рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी
  2         2                   2   
рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 29.5-39.5 рд╣ै| 
l=29.5, I=10 , F=25, f=30
             l+      N    – F
M=                 2           ×i
                       f
29.5+ 47.5-25 ×10=29.5+47.5-25 
                30                             3
29.5+   22.5    =29.5+7.5=37
               3
3.(i) рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ                рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓         рдмाрд░ंрдмाрд░рддा       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-10                 5                    5
10-20               8                    3
20-30              12                  4
30-40              15                  3     
40-50              18                 3
50-60              22                 4
60-70              29                 7
70-80              38                9
80-90              45                7
90-100            53               8       
                                          53
l=70, f=38, F=109, I=10
   N     =   53    =26.5  
   2            2
рдпрд╣ाँ      N    рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 
           2
рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 60-70 рд╣ै|
l=60, f=7, F=22, I=10
                        N    – F
M=        l+        2            ×i
                         f
60+ 26.5-22 ×10=60+ 4.5 ×10
             7                         7
60+ 45 =60+ 45  =60+6.42=66.42
        7              7     
(ii) рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ                рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓         рдмाрд░ंрдмाрд░рддा       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
60 рд╕े рдЕрдзिрдХ        8                8
55-60                22             14
50-55                30              8
45-50                38              8             
40-45                43              5
35-40                45              2      
                                          45
  N    =  45   =22.5
  2         2
  N    50-55
lu=55           f=8
F=22            I=5
                    N    -F
M=    lu-      2        ×i
                     f
55-   22.5-22   ×5
              8
55 –   0.5×5   
             8
55 –   2.5  
           8
55-0.3125=54.7
(iii) рдмрдЦрд░ी рджोрдЖ рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рджрд╢рд╡ें рд╡рд░्рдЧ рдХे 51 рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХी рдКँрдЪाрдИрдпां (рд╕ेрдоी рдоें) рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдоें рджी рдЧрдИ рд╣ै| рдоाрдз्рдпрдХ рдКँрдЪाрдИрдпां рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-

рд╡рд░्рдЧ              рд╕ंрдЪрдпी          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
рдЕंрддрд░ाрд▓       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा  
140 рдХे рдиीрдЪे        4              4
140-145          11            7
145-150          29           18
150-155          40           11
155-160          46            6
160-165          51            5      
                                       51
   =  51    =25.5 
  2         2
рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 145-150 рд╣ै|
l=145, I=5, f=18, F=11
                       N    – F
рдоाрдз्рдпिрдХा=l+      2          ×i
                        f
145+ 25.5-11 ×5=145+ 14.5×5  
              18                          18
145+  72.5  =145+4.03=149.03
             18

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡рд░्рдЧ               рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓      рдмाрд░ंрдмाрд░рддा       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
10 рд╕े рдХрдо       25                  25
10-20            40                 15
20-30            60                 20
30-40            75                 15
40-50            35                 20
50-60          125                 30
60-70          190                 70
70-80          240                 50    
                                          240
  N   рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा 
  2   
  рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 50-60 рд╣ै|
l=50, I=10, f=30, F=95
                       N    – F 
рдоाрдз्рдпिрдХा=l+      2         ×i
                       f
50+ 120-95  ×10=50+ 25 ×10
            30                      30
50+   25  =50+8.33=58.33
           3
4. рдпрджि рдХुрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдУं рдХा рдпोрдЧ N=100 рдФрд░ рдоाрдз्рдпрдХ 525 рд╣ो рддो x рдФрд░ y рдХे рдоाрди рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ                                 рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓     рдмाрд░ंрдмाрд░рддा      рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-100             2             2
100-200         5            7
200-300         x           7+x
300-400        12         19+x
400-500        17         36+x
600-700          y         56+x+y
700-800         9         65+x+y
800-900         7         72+x+y
900-1000       4         76+x+y
                     100
  N   =    100    =50
  2            2
  рдоाрдз्рдпрдХ=525
рдоाрдз्рдпрдХ рд╡рд░्рдЧ=400-500
l=400, f=17, F=19+x   I=100
            N    – F
M=l+   2         ×i
             f
400+  500-(19+x) ×100=525
                 17
400+ 5000-1900-100x =525
                     17
525= 6800+5000-1900-100x 
                         17
8925=9900-100x
100x=9900-8925=975
x=975/100=9.75    —–(1) 
76+x+y=100
x+y=100-76=24     ——-(2) 
Put the value of x=9.75 in eq (2) 
x+y=24
9.75+y=24
y=24-9.75=14.25
x=9    y=15
 
5. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрддрд░рдг рдХा рдоाрдз्рдп рдФрд░ рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ           рд╡рд░्рдЧ     рдмाрд░ंрдмाрд░рддा   fx  рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓    рдЪिрд╣्рди                          рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-10        5         25        125      25
10-20     15       15         225     40
20-30      25       20        500     60
30-40      35       15        525     75
40-50      45       20        900     95
50-60      55       30      1650   125
60-70      65       65      4225   190
70-80      75       50      3750    240
                         240     11900
рдоाрдз्рдп=11900/240=49.58
рдпрд╣ाँ 120 рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 50-60 рд╣ै|
l=50, I=10, f=30, F=95
    
                 N   – F
   M= l+     2           ×i
                    f
50+   120-95   ×10
              30
50+  25   =50+8.33=58.33
         3
6. рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рд╕े “рд╕े рдХрдо” рддोрд░рдг рдЦींрдЪे рдФрд░ рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ               рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓        рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
200 рд╕े рдХрдо        20          20 
200-300          60          40
300-400        120          60
400-500        200          80
500-600        300         100
600-700        420         120   
                                  N=420
  N  =  420  =210 рдпрд╣ाँ   N   рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी 
  2         2                       2
рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 500-600 рд╣ै|
l=500, I=100, f=100, F=200
                     N    – F
рдоाрдз्рдпрдХ=l+      2           ×i
                       f
500+210-200×100=500+10=510
              100
7. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрддрд░рдг рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рддोрд░рдг рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ                                  рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓       рдмाрд░ंрдмाрд░рддा      рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
5-10               2                2
10-15           12              14
15-20            2               16
20-25           4                 20
25-30           3                 23
30-35           4                 27
35-40           3                 30

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ