рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-4
1. рд╕рдХाрд░рдг рдЙрдд्рддрд░ рджे-
(i)2,5,7,3,3,6 рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
3, рдХ्рдпोंрдХि рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 3 рдХी рд╣ै|
(ii)10 рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдоैрдЪों рдоें рд▓िрдП рдЧрдП рд╡िрдХेрдЯों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдоें рджी рдЧрдИ рд╣ै|
рд╡िрдХेрдЯों рдоैрдЪों рдХी
рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕ंрдЦ्рдпा
0 1
1 1
2 3
3 2
4 1
5 1
6 6
рд▓िрдП рдЧрдП рд╡िрдХेрдЯों рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:–
2, рдХ्рдпोंрдХि рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 2 рдХी рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ै|
(iii) рдХ्рдпा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдкрдж рдХे рдоाрди рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░рддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рдЕрдзिрдХрддрдо рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рдЧ рдХे рдЖрд╕ рдкाрд╕ рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдУं рдХे рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рд╕े рд╣ी рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рд╕ंрднрд╡ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै|
(iv)рдХ्рдпा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХे рд╕ूрдд्рд░ рд╕े рдиिрд░्рдзाрд░рдг рдоें рд╡рд░्рдЧों рдХी рд▓ंрдмाрдИ рднिрди्рди рд▓ी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рд╕ूрдд्рд░ рд╕рдоाрди рд▓ंрдмाрдИ рдХे рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ों рдХे рд▓िрдП рд╣ी рд╕рдд्рдп рд╣ै|
(v)рдХ्рдпा рдЦुрд▓े рд╕िрд░े рдХे рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рд╕ंрднрд╡ рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╣ाँ, рдХ्рдпोंрдХि рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХे рдкрд░िрдХрд▓рди рдмрд╣ुрд▓рдХ рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕ीрдоा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै|
(vi)рдХ्рдпा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХे рд╕ूрдд्рд░ рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рд▓िрдП рд╡рд░्рдЧों рдХो рдЕрддिрд╡्рдпाрдкी рд▓िрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдирд╣ीं, рдХ्рдпोंрдХि рд╕ूрдд्рд░ рд╕ंрддрдд рд╡िрддрд░рдг рдЕрд░्рдеाрдд рдЕрддिрд╡्рдпाрдкी рдЕंрддрд░ाрд▓ों рдХे рд▓िрдП рд╕рдд्рдп рд╣ै|
2.(i) рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-10 7
10-20 14
20-30 13
30-40 12
40-50 20
50-60 11
60-70 15
70-80 8
Answer:—
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 40-50 рд╣ै|
l=40, f0=20, f(-1)=12, f1=11, I=10
рдмрд╣ुрд▓рдХ=l+ f0-f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
40+ 20-12 ×10
2×20-12-11
40+ 8 ×10
40-23
40 + 80 =40+4.7=44.7
17
(ii) 225 рд╡िрдж्рдпुрддीрдп рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХे рдЬीрд╡рди рдХाрд▓ (рдШंрдЯों рдоें) рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдж्рд╡ाрд░ा рдоिрд▓рддी рд╣ै|
рдЗрдирдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдЬीрд╡рди рдХा рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-20 10
20-40 35
40-60 52
60-80 61
80-100 38
100-120 29
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 60-80 рд╣ै|
l=60, to=61, f(-1)=52, f1=38, I=20
рдмрд╣ुрд▓рдХ= l+ f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
60+ 61-52 ×20=60+ 9 ×20
2×61-52-38 122-90
60+ 180 =60+5.625=65.625
32
(iii) рдиिрдо्рди рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-10 25
10-20 15
20-30 20
30-40 15
40-50 20
50-60 30
60-70 65
70-80 50
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 60-70
l=60, f0=65, f(-1)=30, f1=50, I=10
рдмрд╣ुрд▓рдХ= l+ f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
60+ 65-30 ×10=60+ 35 ×10
2×65-30-50 130-80
60+ 350 =60+7=67
50
(iv) рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
1-3 7
3-5 8
5-7 2
7-9 2
9-11 1
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 3-5
l=3, f0=8, f(-1)=7, f1=-2, I=2
рдмрд╣ुрд▓рдХ=l+ f0-f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
3+ 8-7 ×2
2×8-7-2
3+ 1 ×2=3+ 2 =3+0.286=3.286
16-9 7
3. рдиिрдо्рди рд╡िрддрд░рдг рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
5.5-10.5 20
10.5-15.5 30
15.5-20.5 50
20.5-25.5 40
25.5-30.5 10
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ 15.5-20.5
l=15.5, f0=50, f(-1)=30, f1=40, I=5
рдмрд╣ुрд▓рдХ=l+ f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
15.5+ 50-30 ×5
2×50-30-40
15.5+ 20 ×5
100-70
15.5+ 100 =15.5+ 10
30 3
=10.5+3.33=18.33
4. рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़े рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
5 рдХे рдиीрдЪे 29
5-10 195
10-15 241
15-20 117
20-25 52
25-30 10
30-35 6
35-40 3
40-45 12
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 10-15
l=10, f0=241, f(-1)=195, f1=117, I=5
рдмрд╣ुрд▓рдХ=l+ f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)&f1
10+ 241-195 ×5
2×241-195-117
10+ 46 =10+ 46 ×5
170 170
10+ 46 =10+1.35=11.35
34
5. рдиिрдо्рди рд╡िрддрд░рдг рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдЙрдЪ्рдЪрддрд░ рдоाрдз्рдпрдоिрдХ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рд╢िрдХ्рд╖рдХ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЕрдиुрдкाрдд рдмрддрд▓ाрддा рд╣ै| рдЗрд╕ рдЖंрдХрдб़े рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдФрд░ рдоाрдз्рдпрдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें- рджोрдиों рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдоाрдкों рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╡рд░्рдЧ рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
15-20 3 3
20-25 8 11
25-30 9 20
30-35 10 30
35-40 3 33
40-45 0 33
45-50 0 33
50-55 1 34
N=34
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 30-35
l=30,f0=10, f(-1)=9, f1=3, I=4
рдмрд╣ुрд▓рдХ=l+ f0 – f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
30+ 10-9 ×5
2×10-9-3
30+ 1 ×5
20-12
30+ 5 =30+0.625=30.625
8
рдпрд╣ाँ N рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ
2
рдЕंрддрд░ाрд▓ 25-30 рд╣ै
l=25, f=9, F=11, I=5
N – F
рдоाрдз्рдпрдХ=l + 2 ×i
f
25+ 17-11 ×5=25+ 6 ×5
9 9
25+ 30 =25+3.33=28.33
9
(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрддрд░рдг рдХिрд╕ी рдирдЧрд░ рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рдоाрд╕िрдХ рдЧृрд╣ рдЦрд░्рдЪ рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрддा рд╣ै—
рдмрд╣ुрд▓рдХ рдФрд░ рдоाрдз्рдп рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:——
рд╡рд░्рдЧ рд╡рд░्рдЧ рдмाрд░ं-
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдЪिрд╣्рди рдмाрд░рддा f×x
1000-1500 1250 24 3000
1500-2000 1750 40 7000
2000-2500 2250 33 74250
2500-3000 2750 28 7700
3000-3500 3250 30 97500
3500-4000 3750 22 82500
4000-4500 4250 16 6800
4500-5000 4750 7 33250
200 532530
рдоाрдз्рдп=532530/200=2662.50 рд░ूрдкрдпे
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓
1500-2000 рд╣ै|
l=1500,f0=40, f(-1)=24, f1=33, I=500
рдмрд╣ुрд▓рдХ= l+ f0-f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
1500+ 40-24 ×500
2×40-24-33
1500+ 16 ×500
80-57
1500+ 16 ×500
23
1500+ 8000 =1500+347.83
23
1847.83
(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдп,рдоाрдз्рдпрдХ рдФрд░ рдмрд╣ुрд▓рдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें-
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡рд░्рдЧ рд╡рд░्рдЧ рдмाрд░ं рд╕ंрдЪрдпी
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдЪिрд╣्рди рдмाрд░рддा f×x рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
10.5-15.5 13 7 91 7
15.5-20.5 18 10 180 17
20.5-25.5 23 13 299 30
25.5-30.5 28 26 728 56
30.5-35.5 33 55 1815 111
35.5-40.5 38 22 836 133
40.5-45.5 43 11 473 144
144 4422
рдоाрдз्рдп=4422/144=30.7
N = 144 =72 рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 2 2
рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 30.5-35.5 рд╣ै|
l=30.5, F=56, I=5, f=55
N – F
M=l+ 2 ×i
f
30.5+ 72-56 ×5
55
30.5+ 16 ×5
55
30.5+ 16 =30.5+1.45=31.95
11
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓
30.5-35.5 рд╣ै|
l=30.5, f0=55, f(-1)=26, f1=22, i=5
M= l + f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
30.5+ 55-26 ×5
2×55-26-22
30.5+ 29 ×5
110-48
30.5 + 145 =30.5+2.34=32.84
62
6.рдпрджि рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЖंрдХрдб़े рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ48 4
7
рд╣ो рддो рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—–
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
10-25 6
25-40 20
40-55 44
55-70 P
70-85 3
рдоाрдиा рдХि рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा P рд╣ै| рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ 40-55 рд╣ै|
f0=44, l=40, f(-1)=20, f1=P, i=15
M= l + f0-f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
340=40+ 44-20 ×15
7 2×44-20-P
340 =40+ 24 ×15
7 88-20-P
340 =40 + 360
7 68-P
340 – 40 = 360
7 1 68-P
340-280 = 360
7 68-P
60 = 360
7 68-P
60×68-60P=360×7
4080-60P=2520
4080-2520=60P
1560=60P
P=1560/60=26
7. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрддрд░рдг рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े-
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
5 10
10 15
15 28
20 35
25 16
30 7
рдЙрдд्рддрд░:-
рдпрд╣ाँ рд╡рд░्рдЧ рдЪिрд╣्рдиों рдоें 5 рдХा рдЕंрддрд░ाрд▓ рд╣ै|
рд╡рд░्рдЧ
рдЕंрддрд░ाрд▓ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
2.5-7.5 10
7.5-12.5 15
12.5-17.5 28
17.5-22.5 35
22.5-27.5 16
27.5-32.5 7
рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓
17.5-22.5 рд╣ै|
l=17.5, f0=35, f(-1)=28, f1=16, I=5
M= l + f0- f(-1) ×i
2f0-f(-1)-f1
17.5 + 35-28 ×5
2×35-28-16
17.5+ 7 ×5
70-46
17.5 + 35
26
17.5+1.34=18.84
0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ