Bharti Bhawan Class-9 Math Cone Solution Exercise-16








                           рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-16




1. рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рднрд░ें—
(a)рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдпрддрди рдХा рдоाрди….. рд╣ोрдЧा рдЬрдмрдХि r=10 рдоीрдЯрд░ рдФрд░ h=21 рдоीрдЯрд░ рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                           3
  1  ×   22   ×10×10×21=22×100=2200
  3         7
(b)рдХिрд╕ी рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╕ेрдоी рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХी рдКंрдЪाрдИ рд╕ेрдоी рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЖрдпрддрди=   1    ╧Аr2h
                3
=   1    ×  22    ×3×3×7=66
     3          7
2.(a) рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдоें l=75 рд╕ेрдоी рдФрд░ r=56 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो
(i) рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда    
Answer:—–
╧Аrl=  22  ×75×56=22×8×65=11440
          7
(ii) h=……. 
Answer:—–
h=√(l)2-(r)2=√(65)2-(56)2
=√4225-3136=√1089=33
(b) рдпрджि рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 35 рд╕ेрдоी рдФрд░ рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 37 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो
(i)рдЙрд╕рдХी рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдмрддाрдПं
Answer:—
r=√l2-h2=√(37)2-(35)2=√1369-1225
=√144=12cm
(ii)рдЙрд╕рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд▓िрдЦें|
Answer:—
╧Аrl=  22  ×12×37=   9768   
          7                        7
(c) рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 24 рдоीрдЯрд░ рдФрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा 7 рдоीрдЯрд░ рд╣ो рддो
(i)рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рд▓िрдЦें
Answer:—-
l=√h2+r2=√(24)2+(7)2=√576+49
=√625=25
(ii)рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
Answer:—
╧Аrl=   22   ×7×25=550
          7
3.(a) рд╢ंрдХु рдХा рдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд▓िрдЦें рдпрджि рдЙрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 3 рд╕ेрдоी рдФрд░ рдКंрдЪाрдИ 4 рд╕ेрдоी рд╣ो
Answer:—-
l=√h2+r2=√(3)2+(4)2=√9+16=√25=5
рд╢ंрдХु рдХा рдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
=  22  ×3(5+3)=  22  ×3×8=  528  
     7                       7                 7

(b)рд╢ंрдХु рдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдмрддाрдПं рдпрджि рдЙрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 14 рд╕ेрдоी рдФрд░ рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 15 рд╕ेрдоी рд╣ो|
Answer:—–
рд╢ंрдХु рдХा рдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
=  22  ×14(15+14)=  22  ×14×29
     7                             7
=22×2×29=1276 
4.(a) рдпрджि рдХिрд╕ी рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ рдХो рдЕрдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХी рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдЖрдзी рдХрд░ рджी рдЬाрдП рддो рдоूрд▓ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдпрддрди рдФрд░ рдЗрд╕ рд▓рдШु рд╡ृрдд्рдд рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдпрддрди рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╕ा рд╣ोрдЧा? 
(i)1:2  (ii)2:1  (iii) 1:4 (iv) 4:1
рдЙрдд्рддрд░:—-
r=r         r=r/2
h=h       h=h
  1  ╧Аr2h=  1   ×╧А× r  ×  r  ×h
  3              3           2    2
4:1
(b) рдпрджि рдХिрд╕ी рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдПрд╡ं рдКंрдЪाрдИ рджोрдиों рд╣ी рджूрдиी рдХрд░ рджी рдЬाрдП рддो рдирдпे рдаोрд╕ рдХे рдШрдирдлрд▓ рдПрд╡ं рдкрд╣рд▓े рдаोрд╕ рдХे рдШрдирдлрд▓ рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдиीрдЪे рд▓िрдЦें рдоें рдХौрди рд╣ोрдЧा? 
рдЙрдд्рддрд░:—
r=r                 r=2r
h=h               h=2h
  1   ╧Аr2h=  1   ╧А×2r×2r×2h
  3               3
8:1
(c) 10 рдоीрдЯрд░ рдКँрдЪे рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि 44 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдПрдХ рдЕрди्рдп рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдХी рдКँрдЪाрдИ 20 рдоीрдЯрд░ рддрдеा рдкрд░िрдзि 22 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдкрд╣рд▓े рддंрдмू рддрдеा рджूрд╕рд░े рддंрдмू рдХे рдЕंрддрд░्рд╡िрд╖्рдЯ рдЖрдпрддрдиों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? 
рдЙрдд्рддрд░:—
рдкрд╣рд▓े рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
44=2×  22   ×r
              7
r=    44×7     =7
       2×22
рджूрд╕рд░े рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
22=2×  22   ×r
              7
r=    22×7    =   7   
       2×22         2
рдкрд╣рд▓े рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                                  3
=  1   ╧А×(7)2×10=  1  ╧А×49×10
    3                          3
   
рджूрд╕рд░े рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                                  3
=  1  ╧А×(  7  )2×20=  1  ╧А×49×20
    3                            3
рдЕрдиुрдкाрдд=  1  ╧А×49×10=  1   ╧А×49×20
               3                      3
2:1
5.(a) рдпрджि рдХिрд╕ी рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рдЖрдзी рдХрд░ рджी рдЬाрдП рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рджूрдЧूрдиी рдХрд░ рджी рдЬाрдП рддो рдоूрд▓ рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдФрд░ рдЗрд╕ рдирдпे рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рдХौрди рд╕ा рд╣ोрдЧा? 
(i)1:1 (ii)1:4(iii)4:1 (iv)1:1рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоूрд▓ рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда=╧Аrl
рдирдпे рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А×2r×  1  
                                                          2 
=╧Аrl              
рдЕрдиुрдкाрдд=╧Аrl/╧Аrl=1:1
(b) рджो рд╕рдоाрди рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдЗрдпां 5:4 рдХे рдЕрдиुрдкाрдд рдоें рд╣ै, рддो рдЙрдирдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХे рдЕрдиुрдкाрдд рд▓िрдЦें–
Answer:—-
рдоूрд▓ рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда=╧Аr×5=5╧Аr
рдирдпे рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧А×r×4=4╧Аr
рдЕрдиुрдкाрдд=5╧Аr/4╧Аr=5:4
6. рд╕рдоाрди рдЖрдзाрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрди рдКंрдЪाрдИ рдХे рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рдмेрд▓рди рдФрд░ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдпрддрдиों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? 
рдЙрдд्рддрд░:—
рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рдмेрд▓рди рдХा рдЖрдпрддрди=╧Аr2h
рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди= 1  ╧Аr2h
                                        3
рдЕрдиुрдкाрдд=╧Аr2h=  1   ╧Аr2h=3:1
                         3
7. a рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рдХिрдиाрд░े рд╡ाрд▓े рдШрди рдХा рдЖрдпрддрди рдФрд░ a рд╕ेрдоी рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдПрд╡ं a рд╕ेрдоी рдКंрдЪाрдИ рд╡ाрд▓े рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдпрддрди рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा? 
рдЙрдд्рддрд░:—
рдШрди рдХा рдЖрдпрддрди=(рднुрдЬा)3=a3
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1  ╧Аa3
                          3
рдЕрдиुрдкाрдд=        a3        =  1   =  3  =3:╧А
                  1   ╧Аa3        ╧А      ╧А
                  3                  3
8. рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 13 рдоी рдФрд░ рдКंрдЪाрдИ 12 рдоी рд╣ो рддो рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди рдиिрдХाрд▓िрдП-
рдЙрдд्рддрд░:-
r=√l2-h2=√(13)2-(12)2
=√169-144=√25=5cm
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=   1   ╧Аr2h
                           3
  1   ×╧А×5×5×12=100╧А
  3    
9. рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рднुрдЬा (рддिрд░рдЫी рдКंрдЪाрдИ) 10 рдоीрдЯрд░ рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдКंрдЪाрдИ 8 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдЗрд╕рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—
r=√l2-h2=√(10)2-(8)2=√100-64
√36=6m
рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
=  22  ×6×10=   1320    
     7                       7
10. рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 10 рд╕ेрдоी рдФрд░ рддिрд░рдЫी рдКंрдЪाрдИ 15 рд╕ेрдоी рд╣ै| рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди рддрдеा рдХुрд▓ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
рдЙрдд्рддрд░:—
h=√l2-r2=√(15)2-(10)2=√225-100
=√125=11.18
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                           3
  1   ×  22   ×10×10×11.18
  3        7
  1   ×  22   ×10×10×    1118     
  3         7                         100
   22×1118   =  24596   =1171.3
          21               21
рд╢ंрдХु рдХे рдХुрд▓ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
  22  ×10(15+10)=  22  ×10×25
   7                             7
   5500    =785.71
     7
11. рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 84 рд╕ेрдоी рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 35 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рд╢ंрдХु рдХी рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:–
рддिрд░рдЫी рдКंрдЪाрдИ=l=√h2+r2=√(84)2+(35)2
=√7056+1225=√8281=91
рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
  22  ×35×91=22×35×13=10010
   7
12. рдЙрд╕ рд╢ंрдХु рдХे рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे рдЬिрд╕рдХी рдКंрдЪाрдИ 4 рд╕ेрдоी рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 3 рд╕ेрдоी рд╣ो|
рдЙрдд्рддрд░:—
рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ l=√h2+r2
=(4)2+(3)2=√16+9=√25=5cm
рд╢ंрдХु рдХे рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
╧А×3×(5+3)=╧А×3×8=24╧А
13. рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 7 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдЗрд╕рдХी рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 440 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рд╣ै рддो рдЗрд╕рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдиिрдХाрд▓े|
рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
440=  22   ×r×7
            7
r=     440×7    =20
          22×7
14. рдПрдХ рд╢ंрдХु рдХी рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 396 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ै рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 36╧А рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ै рддो рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рдиिрдХाрд▓े
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдзाрд░ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
36╧А=╧Аr2
r2=36╧А/╧А=36       r=√36=6cm
 рд╢ंрдХु рдХी рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
396=  22   ×6×l
            7
l=      396×7     =21m
          22×6
15. 11.3 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рдХिрд╕ी рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда 355 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕ рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рдХ्рдпा рд╣ै? рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि рднी рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
(╧А=    355    рдоाрдиिрдпे) 
           113
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ =╧Аrl
355=    355   ×   113    ×l
             113          10
l=   355×113×10     =10
         355×113
рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
=2×   355    ×   113   =71
          113          10
16. рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕рддрд╣ 22 рд╡рд░्рдЧ рдбेрд╕ी рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдЙрд╕рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рдЙрд╕рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХी рдЫ: рдЧुрдиी рд╣ै| рдЙрд╕рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рд╡्рдпाрд╕ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=x
рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ=6×x=6x
рд╢ंрдХु рдХे рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╕рддрд╣ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
   22=   22   ×x(6x+x) 
              7
22=  22   ×x×7x
         7
22×2=22
x2=22/22=1
x=√1=1       r=1       d=1×2=2 D
17. рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 26 рд╕ेрдоी рдФрд░ рд╡рдХ्рд░ рд╕рддрд╣ 260╧А рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рд╣ै рддो рд╢ंрдХु рдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
260╧А=╧Аr×26
r=260╧А/26╧А=10
рд╢ंрдХु рдХे рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr(l+r) 
╧А×10(26+10)=╧А×10×36=360╧А
18. рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 78.5 рд╡рд░्рдЧ рд╕ेрдоी рд╣ै| рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 12 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди рдФрд░ рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे| (╧А=3.14) 
рдЙрдд्рддрд░:–
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдХाрд░ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै|
78.5=╧Аr2
78.5=3.14×r2
r2=    78.5     =25
            3.14
r=√25=5cm
l=√h2+r2=√(12)2+(5)2
=√144+25=√169=13
рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда=╧Аrl=3.14×5×13=204.1
    рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                   3
  1   ×3.14×5×5×12
  3
  3.14×5×5×4=314 cm3        
19. рдПрдХ рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди 462 рдШрди рдоीрдЯрд░ рд╣ै рдФрд░ рдКंрдЪाрдИ 9 рдоीрдЯрд░ рд╣ै, рддो рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि рдПрд╡ं рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рд▓िрдЦें—-
рдЙрдд्рддрд░:—-
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                           3
462=  1   ×  22   r2×9
           3        7
r2=    462×3×7     
             22×9
r=2=49
r=√49=7cm
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
=2×  22   ×7=44
          7          
                          рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2
=  22  ×7×7=154
     7
20. рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ें рдпрджि рдЗрд╕рдХा рдЖрдпрддрди 88 рдШрди рдоीрдЯрд░ рд╣ै рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि 4╧А рдоीрдЯрд░ рд╣ो|
рдЙрдд्рддрд░:–
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                           3
88=  1   ×  22  ×2×2×h
         3        7
h=     88×3×7     =21m
        22×2×2
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдзाрд░ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै|
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
4╧А=2╧Аr
r=4╧А/2╧А=2
21.  рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 24 рд╕ेрдоी рд╣ै рдФрд░ рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 550 рд╕ेрдоी2 рд╣ै| рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди рдиिрдХाрд▓े рдЬрдмрдХि рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 25 рд╕ेрдоी рд╣ै|(╧А=22/7) 
рдЙрдд्рддрд░:—-
h=24cm, l=25cm
r=√l2-h2=√(25)2-(24)2=√625-576
=√49=7cm
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=   1    ╧Аr2h
                            3
  1   ×  22   ×7×7×24
  3        7
=22×7×8=1232
22. рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдХैрдирд╡ाрд╕ рдХे рддंрдмू рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рд╡्рдпाрд╕ 12 рдоीрдЯрд░ рдПрд╡ं рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ 7 рдоीрдЯрд░ рд╣ै рддो рдЙрд╕ рддंрдмू рдоें рдХिрддрдиा рдХैрдирд╡ाрд╕ рд▓рдЧेрдЧा? 
рдЙрдд्рддрд░:-;;
рд╡्рдпाрд╕=12 рдоी       рдд्рд░िрдЬ्рдпा=12/2=6  рдоीрдЯрд░
рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ l =7 рдоीрдЯрд░
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
  22   ×6×7=132
   7
рддंрдмू рдоें рд▓рдЧे рдХैрдирд╡ाрд╕ =132 рд╕ेрдоी2


23. рдпрджि рдХिрд╕ी рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХा рдЖрдпрддрди 9856 рдШрди рдоीрдЯрд░ рддрдеा рдлрд░्рд╢ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 616 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╣ो рддो рд▓рдЧे рдХрдкрдб़े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдмрддाрдЗрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХा рдЖрдзाрд░ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै|
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЖрдзाрд░ рд╡ाрд▓े рдбेрд░े рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
=╧Аr2
616=╧Аr2
616=  22  r2
           7
r2=     616×7     
               22
r2=196
r=√196=14m
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХा рдЖрдпрддрди=   1    ╧Аr2h
                                        3
9856=  1   ×   22   ×14×14×h
             3          7
h=    9856×3×7      =16×3=48
         22×14×14
рдбेрд░े рдоें рд▓рдЧे рдХрдкрдб़े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдХैрдирд╡ाрд╕ рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓         =╧Аrl
l=√h2+r2                     =  22  ×14×50 
=√(48)2+(14)2                 7
=√2304+196              =22×2×50
=√2500                       =2200cm2
=50m
24. рдХिрд╕ी рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рддंрдмू рдоें 5 рд╡्рдпрдХ्рддि рд░рд╣рддे рд╣ैं| рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрдзाрд░ рдкрд░ 16 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рд╕्рдеाрди рдФрд░ рд╕ांрд╕ рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП 100 рдШрди рдоीрдЯрд░ рд╡ाрдпु рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рддंрдмू рдХी рдКँрдЪाрдИ рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
рдЙрдд्рддрд░:—–
рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП 16 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ рдЬрдЧрд╣ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै|
5 рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдЬрдЧрд╣=16×5=80 рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░
рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП 100 рдШрди рдоीрдЯрд░ рд╡ाрдпु рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै|
5 рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╡ाрдпु рдХी рдоाрдд्рд░ा=100×5=500 рдШрди рдоीрдЯрд░
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХा рдЖрдзाрд░ рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╣ोрддा рд╣ै|
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХे рдЖрдзाрд░ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аr2=80
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдбेрд░े рдХा рдЖрдпрддрди=  1  ╧Аr2h
                                        3
500=  1   ×80×h
           3
h=    500×3      =  75   =18.75
            80              4
25. рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдФрд░ рдКंрдЪाрдИ рдХा рдЕрдиुрдкाрдд 5:12 рд╣ै| рдпрджि рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди 314 рдШрди рдоीрдЯрд░ рд╣ो, рддो рдЙрд╕рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рддрдеा рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|(╧А=3.14 рд▓े) 
рдЙрдд्рддрд░:–:-
рдоाрдиा рдХि рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╢ंрдХु рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=r
рдКंрдЪाрдИ=h
r:h=5:12
   r   =   5    
  h        12
h=   12r    
        5
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=    1    ╧Аr2h
                             3
314=   1    ×3.14×r2×  12r    
            3                        5
r3=    314×3×5       
            3.14×12
r3=3√5×5×5=5m
h=   12r    =  12×5    =12
         5              5
l=√h2+r2=√(12)2+(5)2=√144+25
=√169=13m
26. рдПрдХ рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬाрдПँ 3 рд╕ेрдоी рдФрд░ 4 рд╕ेрдоी рд▓рдо्рдмी рд╣ै| рдЗрд╕ рдд्рд░िрднुрдЬ рдХो рд╕ेрдоी рд╡ाрд▓ी рднुрдЬा рдкрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рджेрдиे рд╕े рдЬो рд╢ंрдХु рдмрдиेрдЧा рдЙрд╕рдХा рдЖрдпрддрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
4 рд╕ेрдоी рднुрдЬा рд╡ाрд▓े рдд्рд░िрднुрдЬ рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдЪрдХ्рдХрд░ рд▓рдЧाрдиे рд╕े рдЬो рд╢ंрдХु рдмрдиेрдЧा рдЙрд╕рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=3 рд╕ेрдоी рддрдеा рдКंрдЪाрдИ=4 рд╕ेрдоी рд╣ोрдЧा|
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ×
27. 12 рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдХे рдПрдХ рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХो рдоोрдб़рдХрд░ рдПрдХ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдХाрд░ рдХा рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै| рдпрджि рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХा рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХोрдг 120° рд╣ो рддो рд╢ंрдХु рдХी рдзाрд░िрддा рдиिрдХाрд▓े|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡ृрдд्рдд рдоें рдд्рд░िрдЬ्рдпрдЦंрдб рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा n=  360  =  360   
                                              ¢        120
=3
AB=рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рдЖрдзाрд░ рд╡ाрд▓े рд╢ंрдХु рдХी рдкрд░िрдзि  
                              n
=2╧Аr =  2×╧А×12   =8╧А
    3            3
рдоाрдиा рдХि рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=r
рд╡ृрдд्рддाрдХाрд░ рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдкрд░िрдзि=2╧Аr
8╧А=2╧Аr
r=  8╧А   =4
      2╧А
рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ  h =√l2-r2
 =√(12)2-(4)2=√144-16=√128=√64×2
=8√2 cm
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                           3
  1   ×  22   ×4×4×8√2
  3        7
=    22×128×√2  =  22×128×1.414  
              21                        21
                    [√2=1.414]
=   3971924   =189.6
           21
28. рдПрдХ рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рдаीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рдаीрдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдХा рджुрдЧुрдиा рд╣ै| рдлिрд░ рдкрд╣рд▓े рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рджूрд╕рд░े рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ рдХी рдЖрдзी рд╣ै рджोрдиों рд╢ंрдХु рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдУं рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:–
рдкрд╣рд▓े рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХे рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
рдоाрдиा рдХि рдкрд╣рд▓े рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ l
рджूрд╕рд░े рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░्рдпрдХ рдКंрдЪाрдИ l/2
рджूрд╕рд░े рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
=╧А×r×  l   =    ╧Аrl    
            2         2
2•╧Аrl=   ╧Аrl    
              2
рдд्рд░िрдЬ्рдпाрдУं рдХा рдЕрдиुрдкाрдд=   2╧Аrl   =  2   
                                   ╧Аrl         1   
                                    2           2
=    2    ×2=  4    =4:1
      1
29. рдХिрд╕ी рд╢ंрдХु рдХी рдКँрдЪाрдИ 14 рд╕ेрдоी рд╣ै рдПрд╡ं рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा 6 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЖрдзाрд░ рд╕े 7 рд╕ेрдоी рдХी рдКँрдЪाрдИ рд╕े рдЕрдХ्рд╖ рдХे рд▓ंрдмрд╡рдд् рд╕рдорддрд▓ рд╕े рдХाрдЯрдХрд░ рд╢ंрдХु рдХे рджो рднाрдЧ рдмрдиाрдП рдЧрдП рд╣ैं| рддो рдиीрдЪे рд╡ाрд▓े рднाрдЧ рдХा рдЖрдпрддрди
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि рдХрдЯे рд╣ुрдП рд╢ंрдХु рдХे рдЖрдзाрд░ рдХी рдд्рд░िрдЬ्рдпा=r рд╕ेрдоी , рдКँрдЪाрдИ=AO-AP=14-7=7CM
∆OPQ рддрдеा ∆OAB рд╕рдорд░ूрдк
   PQ   =   PO    
   AB         OA
    PQ    =   7   
    6           14
   PQ   =   1    
    6          2
2PQ=6
PQ=6/2=3
рдЫोрдЯे рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=   1    ×╧А×3×3×7
                                  3
=21╧А
рдмрдб़े рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=  1  ×╧А×6×6×14
                                3
=168╧А
рдиीрдЪे рд╡ाрд▓े рднाрдЧ рдХा рдЖрдпрддрди= рдмрдб़े рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди- рдЫोрдЯे рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди
=168╧А-21╧А=147╧А
=  147   ×   22   =462
                    7
30. рдПрдХ рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рдХी рд╕рдордХोрдг рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬाрдПँ 3 рд╕ेрдоी рддрдеा 4 рд╕ेрдоी рд╣ै| рдЙрд╕े рдХрд░्рдг рдХे рдкрд░िрдд: рдЪाрд░ों рдУрд░ рдШुрдоा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै| рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдмрдиे рд╣ुрдП рджुрд╣рд░े рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдаोрд╕ рдХा рдЖрдпрддрди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
ANSWER:——
рдоाрдиा рдХि ANC рд╕рдордХोрдг ∆ рд╣ै
√B=90°
ABC=4 рд╕ेрдоी рддрдеा BC=3 рд╕ेрдоी
рдХрд░्рдг AC рдХे рдкрд░िрдд:
ABC, 
AC=√(AB)2+(BC)2=√(4)2+(3)2
=√16+9=√25=5cm
ar ∆ABC=  1   ×b×h
                   2
   1   ×AC×OB=  1   ×5×OB
   2                      2
ar ABC=  1   ×3×4=6
                2
   1    ×5×OB=6
   2
5×OB=6×2=12
OB=    12      
            5
рд╢ंрдХु ABD рдХा рдЖрдпрддрди
=  1  ╧А×OB×OA
    3
=  1   ╧А(  12   )2×OA
     3         5
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди
=   1   ╧А(OB)2×OC
     3
=  1   ╧А(  12   )2×OC
    3          5
рдкूрд░े рдиिрд░्рдоिрдд рдаोрд╕ рдЖрдХृрддि рдХा рдЖрдпрддрди
=рд╢ंрдХु ABD рдХा рдЖрдпрддрди + рд╢ंрдХु BCD рдХा рдЖрдпрддрди
= 1 ╧А×( 12  )2×OA+  1  ╧А×(  12   )2×OC
    3        5                  3           5
=  1   ╧А(  12  )2{OA+OC}
    3          5
=  1  ╧А× 12  × 12  ×5= 1  ×  22  × 12  ×12
    3         5       5          3        7      5
=  1056   
       35
31. рдЙрд╕ рдмрдб़े рд╕े рдмрдб़े рд▓ंрдмрд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे рдЬो рдЙрд╕ рдШрди рдоें рд╕े рдХाрдЯा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХिрдиाрд░े рдХी рд▓ंрдмाрдИ 28 рд╕ेрдоी рд╣ै|
ANSWER:—-
рд╢ंрдХु рдХा рдЖрдпрддрди=   1    ╧Аr2h
                           3
=  1   ×   22   ×  28  ×  28   ×28
    3          7         2        2
=     11×28×28×2    =   17248  ÷5749.33
               3                          3
32. 8 рд╕ेрдоी рдКंрдЪाрдИ рдФрд░ 6  рд╕ेрдоी рдд्рд░िрдЬ्рдпा рд╡ाрд▓े рдПрдХ рдаोрд╕ рдмेрд▓рди рд╕े 8 рд╕ेрдоी рдКंрдЪाрдИ рдФрд░ рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा 6 рд╕ेрдоी рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдЫेрдж рдХाрдЯ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै рддो рдмрдЪे рд╣ुрдП рдаोрд╕ рдХा рдЖрдпрддрди рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
Answer:—–
рдмेрд▓рди рдХा рдЖрдпрддрди=╧Аr2h
=╧А×6×6×8=288╧А
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рдЫेрдж рдЖрдпрддрди=  1   ╧Аr2h
                                    3
=    1     ╧А×6×6×8=  1   ╧А×36×8=96╧А
      3                         3
рдмрдЪे рд╣ुрдП рдаोрд╕ рдХा рдЖрдпрддрди=288╧А-96╧А=192╧А


33. рдПрдХ рд╕рдордХोрдг ∆ рдХो рдЬिрд╕рдХी рд╕рдордХोрдг рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рднुрдЬाрдПँ 5 рд╕ेрдоी рдФрд░ 12cm рд╣ै рдХрд░्рдг рдХे рдЪाрд░ों рдУрд░ рдЙрд╕े рдЕрдХ्рд╖ рдоाрдирдХрд░ рдШुрдоाрдпा рдЬाрддा рд╣ै| рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдаोрд╕ рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि ABC рдПрдХ рд╕рдордХोрдг рдд्рд░िрднुрдЬ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें ABC=90°, AB=12 рд╕ेрдоी рдХрд░्рдг AC рдкрд░ ABC рдХो рдШुрдоाрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕рд╕े рджो рд╢ंрдХु рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП| рдЗрди рд╢ंрдХुрдУं рдХा рдЖрдзाрд░ рдЙрднрдпрдиिрд╖्рда рд╣ोрдЧा рдХिрди्рддु рдЙрдирдХे рд╢ीрд░्рд╖ рдЙрднрдпрдиिрд╖्рда рдЖрдзाрд░ рдХी рд╡िрдкрд░ीрдд рджिрд╢ाрдУं рдоें рд╣ै|
рд╕рдордХोрдг ABC рдоें, 
AC=√(AB)2+(BC)2=√(12)2+(5)2
=√144+25=√169=13cm
рд╕рдордХोрдг ABC рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ =  1   ×AC×OB
                                          2
=  1   ×13×OB
    2
рд╕рдордХोрдг рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=  1   ×BC×AB
                                2
=  1  ×5×12
    2
   1   ×13×OB=  1  ×5×12
   2                     2
13OB=60    OB=60/13
рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl=╧А•OB•5
=╧А×  60   ×5=   300╧А   
         13     n        13
рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
=╧А•OB•AB
=╧А×   60   ×12
          13
=    720╧А    
         13
рдкूрд░े рдиिрд░्рдоिрдд рдаोрд╕ рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда= рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда+ рд╢ंрдХु рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда=  720╧А     +    300╧А    
                      13                13
=     1020╧А    =  1020×  22    
            13           13     × 7
=    22440    
          91
34. рдпрджि 45 рд╕ेрдоी рдКंрдЪी рдмाрд▓्рдЯी рдХे рдКрдкрд░ рддрдеा рдиीрдЪे рдХे рд╕िрд░ों рдХे рд╡्рдпाрд╕ рдХ्рд░рдорд╢ः 56 рд╕ेрдоी рдФрд░ 14 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рдЗрд╕рдХी рдзाрд░िрддा рдиिрдХाрд▓े| рдЕрдерд╡ा рдЖрдпрддрди рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡्рдпाрд╕=56 рд╕ेрдоी
рдд्рд░िрдЬ्рдпा=   56    =28 рд╕ेрдоी
              2
рдиिрдЪрд▓े рд╕िрд░े рдХा рд╡्рдпाрд╕=14 рд╕ेрдоी
рдд्рд░िрдЬ्рдпा=   14    =7 рд╕ेрдоी
               2
рдмाрд▓्рдЯी ABCD= рд╢ंрдХु OCD- рд╢ंрдХु OAB                  рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि ∆∆OEB рддрдеा ∆∆OFC рд╕рдорд░ूрдк
  OF   =  28    
  OE        7
  OF   =4     OF=4OE
   OE
OF=OE+45
4OE=OE+45
4OE-OE=45
3OE=45
OE=45/3=15
OF=4×15=60
рдмाрд▓्рдЯी рдХी рдзाрд░िрддा=
рдмाрд▓्рдЯी ABCD рдХा рдЖрдпрддрди= рд╢ंрдХु OCD рдХा рдЖрдпрддрди- рд╢ंрдХु OAB рдХा рдЖрдпрддрди
=  1  ╧А(CF)2•OF –   1  ╧А(EB)2×OE
    3                          3
=[  1  ╧А(28)2×60- 1  ╧А(7)2×15]
     3                      3
  1  ╧А×(7)2×15(4×4×4-1) 
  3
  1   ×  22   ×49×15(64-1) 
  3        7
22×7×5×63=48510cm3
35. рдпрджि 45 рд╕ेрдоी рдКंрдЪी рдмाрд▓्рдЯी рдХे рдКрдкрд░ рддрдеा рдиीрдЪे рдХे рд╕िрд░ों рдХी рд╡्рдпाрд╕ рдХ्рд░рдорд╢ः 56 рд╕ेрдоी рддрдеा 14 рд╕ेрдоी рд╣ो рддो рдЙрд╕рдХी (a) рдзाрд░िрддा (b) рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—–
рдмाрд▓्рдЯी ABCD рдХी рдзाрд░िрддा= рд╢ंрдХु OCD рдХी рдзाрд░िрддा – рд╢ंрдХु OAB рдХी рдзाрд░िрддा 
OEB рддрдеा OFC рд╕рдорд░ूрдк
  OF   =  28  =4
  OE        7
OF=4OE
OE+EF=4OE
EF=4OE-OE=3OE
45=3OE
OE=45/3=15
OF=45+15=60
рдмाрд▓्рдЯी ABCD рдХी рдзाрд░िрддा
=  1   ╧А(28)2×60-  1   ×╧А×(7)2×15
    3                        3
=  1   ╧А(28×28×60-7×7×15) 
    3
   1   ×  22  (47040-725) 
   3        7
  1  ×   22   ×46305
  3        7
=2205×22=48510
рдмाрд▓्рдЯी ABCD рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓= рд╢ंрдХु OCD рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ –  рд╢ंрдХु OAB рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
l1=√OE2+EB2
=√(15)2+(7)2=√225+49=√274
l2=√(FC)2+(OF)2
=√(28)2+(60)2
=√784+3600=√4384
рд╢ंрдХु рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl2
=  22   ×28×√4384=  22  ×28×66.21
     7                             7
=22×4×66.21=5826.48
 рдЫोрдЯे рд╢ंрдХु рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl1
=  22   ×7×√274
     7
=22×16.55=374.1
рдмाрд▓्рдЯी рдХा рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓
=5826.48-346.1=5462.38
36. рдПрдХ рддंрдмू рдХा рдЖрдХाрд░ рдиीрдЪे рд╕े рд╡ृрдд्рддीрдп рдмेрд▓рди рдХा рд╣ै рдУрд░ рдКрдкрд░ рд╕े рдЙрд╕ी рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХे рд╡ृрдд्рддीрдп рд╢ंрдХु рдХा рд╣ै| рдмेрд▓рди рдХा рд╡्рдпाрд╕ 105 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рдмेрд▓рдиाрдХाрд░ рднाрдЧ рдХी рдКंрдЪाрдИ 3 рдоीрдЯрд░ рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╢ंрдХु рдХी рддिрд░рдЫी рдКंрдЪाрдИ 53 рдоीрдЯрд░ рд╣ै| рддंрдмू рдоें рд▓рдЧे рдХрдкрдб़े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ рдиिрдХाрд▓िрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╡्рдпाрд╕=105 рдоी   рдд्рд░िрдЬ्рдпा=105/2
рдмेрд▓рдиाрдХाрд░ рднाрдЧ рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=2╧Аrh
=2×  22  ×  105   ×3=990
         7          2
рд╢ंрдХ्рд╡ाрдХाрд░ рднाрдЧ рдХा рд╡рдХ्рд░ рдкृрд╖्рда рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl
=  22   ×   105    ×53=8745
      7           2
рддंрдмू рдоें рд▓рдЧे рдХрдкрдб़े рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=990+8745=9735

37. рдЧेрд╣ूँ рдХा 4.5 рдоीрдЯрд░ рдЖрдзाрд░ рдд्рд░िрдЬ्рдпा рдФрд░ 3.5 рдоीрдЯрд░ рдКँрдЪाрдИ рд╡ाрд▓े рдПрдХ рд╢ंрдХु рдХे рд░ूрдк рдоें рдвेрд░ рд▓рдЧाрдпा рдЧрдпा| рдЧेрд╣ूँ рдХे рдвेрд░ рдХो рдХैрдирд╡ाрд╕ рд╕े рдаीрдХ рдаीрдХ рдвंрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрддрдиा рдЦрд░्рдЪ рд╣ोрдЧा рдпрджि рдХैрдирд╡ाрд╕ рдХा рдоूрд▓्рдп рдк्рд░рддि рд╡рд░्рдЧ рдоीрдЯрд░ 100 рд░ुрдкрдпे рд╣ो| (╧А=3.14 рд▓ें) 
Answer:—–
r=4.5        h=3.5
l=√h2+r2=√(3.5)2+(4.5)2
=√12.25+20.25=√32.25=5.7 m
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=╧Аrl=3.14×4.5×5.7=80.541
₹100  ——–=80.541×100=₹8054.1

   
 

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ