Bharti Bhawan Class-9 Math Mean, Median And Mode Solution Exercise-20








                          рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-20



1. рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХी рдкूрд░्рддि рдХрд░ें|

(a)рдЪрд░ рдоाрди 2,5,7,3,3,3,6 рд╣ों рддो рдЗрдирдХा рдоाрдз्рдп=…… рдоाрдз्рдпिрдХा=……. рдмрд╣ुрд▓рдХ=…… 
(b)рдк्рд░рдердо рд╕ाрдд рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХा рдоाрдз्рдп=……. рдоाрдз्рдпिрдХा=…… рдмрд╣ुрд▓рдХ=….. 
(c)рдпрджि рдЪрд░ рдоाрди 2,3,4 рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 2,3,4 рд╣ों рддो рдЗрдирдХा рдоाрдз्рдп=…… рдоाрдз्рдпिрдХा=…… рдмрд╣ुрд▓рдХ=….. 
(d)(i)рдпрджि x, 3,4,5 рдХा рдоाрдз्рдп 3 рд╣ो рддो x=…….. 
(ii)2,3,x,5 рдЖрд░ोрд╣ी рдХ्рд░рдо рдоें рд╣ो рддो рдФрд░ рдЗрдирдХा рдоाрдз्рдпрдХ 3.5 рд╣ो рддो x=…. 
(iii)рдпрджि x, 3,4,5 рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ 4 рд╣ो рддो x =
рдЙрдд्рддрд░:—–
(a)рдоाрдз्рдп=  2+5+7+3+3+3+6  =  29  =4.1
                             7                     7   
рдоाрдз्рдпिрдХा=2, 3,3,3,5,6,7=3
рдмрд╣ुрд▓рдХ=3 (рдХ्рдпोंрдХि рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдмाрд░ рд╣ै) 
(b)рдоाрдз्рдп=  1+2+3+4+5+6+7  = 28 =4
                         7                   7
рдоाрдз्рдпिрдХा=1, 2,3,4,5,6,7=4
рдмрд╣ुрд▓рдХ—– рдЕрдкрд░िрднाрд╖िрдд
(c)рдоाрдз्рдп=  2×2+3×3+4×4  =  29   =3.2
                       2+3+4             9
рдЪрд░      рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
2             2                     2
3             3                     5
4             4                     9
           рдХुрд▓=9
  N  =4.5,   N   
  2              2
рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा 5 рд╣ै рдЗрд╕िрд▓िрдП рдоाрдз्рдпिрдХा=3 рдмрд╣ुрд▓рдХ=4 (рдХ्рдпोंрдХि 4 рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ 4 рд╣ै) 
(d)(i)рдоाрдз्рдп=  x+3+4+5 
                          4
3=   12+x   
         4
x=12-12=0
(ii)рдоाрдз्рдпिрдХा=  3+x 
                       2
3.5=  3+x  
            2
x=7-3=4
(iii)4 (рдХ्рдпोंрдХि 4 рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рдХि рдХрдо рд╕े рдХрдо 2 рдмाрд░ рдЖрдиा рдЪाрд╣िрдП) 
2.(a)144,145,147,148,149,150,152,155 ,160, рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдХ्рдпा рд╣ै? 

(b)2,3,3,4,4,4,5,5,6,6,6,7,7,7,9,9,9,9,10,10 рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ рдХ्рдпा рд╣ै? 

(c)10,7,13,20,15 рдХा рдоाрдз्рдп рдХ्рдпा рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:—
(a)144,145,147,148,149,150,152,155,160
рдЙрдд्рддрд░:—-149
(b)9 ( рдХ्рдпोंрдХि рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╣ै) 

(c) 10+6+13+20+15  =  65  =13
                     5                   5

3.(a)рдпрджि рдЪрд░ рдХे рдоाрди 5,10,x,20 рд╣ों рддो рдФрд░ рдЙрдирдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 6,3,8,3 рд╣ों рддो рдХा рдоाрди рдХ्рдпा рд╣ोрдЧा рдпрджि рдоाрдз्рдп 12 рд╣ै? 

(b)рдпрджि рдЖрд░ोрд╣ी рдХ्рд░рдо рдоें рд╕рдЬे рд╣ुрдП рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़ों рдХा рдоाрдз्рдпрдХ 9 рд╣ो рддो x рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
2,4,5,x,x+2,15,16,20

(c)x рдХे рдХिрд╕ рдоां рдХे рд▓िрдП рдиिрдо्рди рдЖंрдХрдб़ों рдХा рдмрд╣ुрд▓рдХ 9 рд╣ै? 3,5,4,7,9,5,x, 11,9


Answer:—–
(a) рдоाрдз्рдп=  5×6+10×3+x×8+20×3  
                            6+3+8+3
=12=  30+30+8x+60   
                     20
240=120+8x
240-120=8x
120=8x
x=  120   =15
        8
(b) рдоाрдз्рдпрдХ=  x+x+2    
                        2
9=   2x+2    
           2
18=2x+2
18-2=2x
16=2x
x=  16   =8
       2
(c) 9 (рдХ्рдпोंрдХि x рдХा рдоाрди 9 рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╢рд░्рдд рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рд╣ोрдЧा) 
4. рдпрджि x1, x2 рдХा рдоाрдз्рдп 6 рд╣ै рдПрд╡ं x1, x2, x3 рдХा рдоाрдз्рдп 7 рд╣ै рддो x3 рдХा рдоाрди рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░ें|
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдз्рдп=   x1+x2  
               2
6=  x1+x2   
          2
x1+x2=12   —–(1) 
рдоाрдз्рдп=  x1+x2+x3   
                  3
7=  x1+x2+x3    
             3
x1+x2+x3=21   ——-(2) 
12+x3=21
x3=21-12=9
5. рдпрджि рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ 1,2,4,6,8 рд╣ों рдФрд░ рдкрд╣рд▓े рдЪाрд░ рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं рдХ्рд░рдорд╢ः 2,3,3,2 рд╣ों рддрдеा рдЗрдирдХा рдоाрдз्рдп 5 рд╣ो рддो 8 рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдиा рдХि 8 рдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं рд╣ै
рдоाрдз्рдп=  1×2+2×3+4×3+6×2+8×x  
                     2+3+3+2+x
5=  2+6+12+12+8x    
              10+x    
50+5x=32+8x
50-32=8x-5x
18=3x
x=   18   =6
        3
6. 20,15,25,7,25,17,5 рдоाрдз्рдп, рдоाрдз्рдпрдХ рдФрд░ рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдз्рдп= 20+15+25+7+25+17+5 
                            7
= 114  =16.29
      7
рдоाрдз्рдпрдХ=5, 7,15,17,20,25,25=17
рдмрд╣ुрд▓рдХ=25
7. рдПрдХ рдХाрд░рдЦाрдиे рдоें рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े 4 рдордЬрджूрд░ рдХा рдоाрд╕िрдХ рд╡ेрддрди 5000 рд░ुрдкрдпा рдФрд░ рдПрдХ рдЕрднिрдпंрддा рдХा рд╡ेрддрди 15000 рд░ुрдкрдпा рд╣ै| рдЗрди рд╕рднी рдХे рд╡ेрддрдиों рдХा рдоाрдз्рдп рдоाрдз्рдпिрдХा рдФрд░ рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдз्рдп=  5000+5000+5000+5000+15000  
                                    5
=   35000  =7000
          5
рдоाрдз्рдпिрдХा=
5000,5000,5000,5000,15000=5000
рдмрд╣ुрд▓рдХ=5000
8. рддिрд╕िрдФрддा рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे 15 рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдЧрдгिрдд рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдЕंрдХ рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं—-
50,40,41,39,52,48,62,46,96,52,98,42,52,60,40
рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХे рдоाрдз्рдп, рдоाрдз्рдпрдХ рдФрд░ рдмрд╣ुрд▓рдХ рдиिрдХाрд▓े|
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдз्рдп=50+40+41+39+52+48+62+46+96
          +52+98+42+52+60+40                
                             15
=  822   =54.8
      15
рдоाрдз्рдпрдХ=39, 40,40,41,46,48, 52  , 52,52,54,60,62,96,98=52
рдмрд╣ुрд▓рдХ=52
9. рдпрджि рдЪрд░ рдХे рдоाрди 1,2,3,4 рдФрд░ рдЙрдирдХी рдмाрд░ंрдмाрд░рддाрдПं 4,3,2,1 рд╣ों рддो рдЖंрдХрдб़े рдХा рдоाрдз्рдп рдиिрдХाрд▓े-
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдз्рдп=  1×4+2×3+3×2+4×1   
                   4+3+2+1
=  4+6+6+4   =   20   =2
          10              10

10. рдЙрдЪ्рдЪ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╣рд░рдкुрд░ рдмेрд▓рд╡ा рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХे рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдиेрдХ рдоैрдЪों рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рдЧрдП рдЕंрдХ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं—-
7,27,8,14,7,18,10,48,10,24,8,28,2,15,15,17,5
рдЯीрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдЕंрдХों рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдз्рдпрдХ=2, 5,7,7,8,8,10,  10,14  , 15,17,18,24,27,28,48
  10+14  =  24  =12
       2            2


11. рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рд╕े рдЖंрдХрдб़ों рдХा рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХрд░ें

рдЕंрдХ              рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
1                       3
2                       2
3                       4
4                       3
5                       3
Answer:—–

рдоाрдз्рдп=  1×3+2×2+3×4+4×3+5×3   
                      3+2+4+3+3
=  3+4+12+12+15  =  46   =3.07
                15                 15
12. рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдоें рджिрдП рдЧрдП рдЖंрдХрдб़ों рдХा рдоाрдз्рдп рдкрд░िрдХрд▓िрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЕंрдХ          рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा
10                        1
20                        1
36                        3
40                        4
50                        3
56                        2
60                        4
70                        4
72                        1
80                        1
88                        2
92                        3
95                        1        
                        f=30
рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдз्рдп=   fx   
             f
10×1+20×1+36×3+40×4+50×3+56×2+60×4+70×4+72×1+80×1+88×2+92×3+95×1
1+1+3+4+3+2+4+4+1+1+2+3+1
=  1779  =59.3
       30
13. рдк्рд░рдердо рджрд╕ рдЕрднाрдЬ्рдп рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдиिрдХाрд▓े|
рдЙрдд्рддрд░:—-
2,3,5,7,  11,13   , 17,19,23,29
=  11+13   =  24   =12
         2            2
14. рдиिрдо्рди рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡िрддрд░рдг рдХा рдоाрдз्рдпрдХ рдпा рдоाрдз्рдпिрдХा рдиिрдХाрд▓े|

рдЪрд░           рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
2                  5
3                  7
4                  3
5                  6
6                 11
Answer:—–


рдЪрд░      рдмाрд░ंрдмाрд░рддा     рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
2             5                     5
3             7                    12
4             3                    15
5             6                    21
6            11                   32     
            N=32
   N    =16
    2
   N    
   2
рд╕े рдаीрдХ рдмрдб़ी рд╕ंрдЪрдпी рдмाрд░ंрдмाрд░рддा=21,  рдоाрдз्рдпिрдХा=5



15. рдХिрд╕ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЧाँрд╡ों рдХी рд╕рдоुрдж्рд░ рддрдЯ рд╕े рдКँрдЪाрдИрдпां рдиिрдо्рди рд╕ाрд░рдгी рдоें рджी рдЧрдИ рд╣ै—-

рдКँрдЪाрдИ(рдоीрдЯрд░ рдоें)        рдЧाँрд╡ рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा
200                                42     
600                                65
1000                            160
1400                              71
1800                              89
2200                              13
рд╡िрддрд░рдг рдХी рдмрд╣ुрд▓рдХ рдКँрдЪाрдИрдпां рдХ्рдпा рд╣ै? 
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рд╡ाрд▓ा рдКँрдЪाрдИ 1000 рд╣ै| рдЕрдд: рдмрд╣ुрд▓рдХ 1000

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ