NCERT/Bihar Board Class-10 Linear Equation In Two Variables Solution Exercise-3.1








       




                       рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-3.1



1. рдЕрдлрддाрдм рдЕрдкрдиी рдкुрдд्рд░ी рд╕े рдХрд╣рддा рд╣ै, ‘рд╕ाрдд рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдоैं рддुрдорд╕े рд╕ाрдд рдЧрдиी рдЖрдпु рдХा рдеा| рдЕрдм рд╕े 3 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдоैं рддुрдорд╕े рдХेрд╡рд▓ рддीрди рдЧुрдиी рдЖрдпु рдХा рд░рд╣ рдЬाрдКँрдЧा|’, (рдХ्рдпा рдпрд╣ рдордиोрд░ंрдЬрдХ рд╣ै?) рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рдПрд╡ं рдЧ्рд░ाрдлीрдп рд░ूрдкों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдиा рдХि рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдЕрдлрддाрдм рдХी рдкुрдд्рд░ी рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु x рдФрд░ рдЕрдлрддाрдм рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु y рд╣ै|
рдлрд▓рддः 7 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдЙрд╕рдХी рдкुрдд्рд░ी рдХी рдЖрдпु=x-7 рдФрд░ рдЕрдлрддाрдм рдХी рдЖрдпु=y-7 рдеी| рд╕ाрде рд╣ी, 3 рд╡рд░्рд╖ рдмाрдж рдЕрдлрддाрдм рдХी рдкुрдд्рд░ी рдХी рдЖрдпु=x+3 рдФрд░ рдЕрдлрддाрдм рдХी рдЖрдпु=y+3 рд╣ो рдЬाрдПрдЧी|
рдЕрдм, рдк्рд░рд╢्рди рдЕрдиुрд╕рд░, рд╣рдо рдкाрддे рд╣ैं:
7(x-7)=y-7
7x-49=y-7
7x-y=-7+49
7x-y=42   ——-(1) 
3(x+3)=y+3
3x+9=y+3
3x-y=3-9
3x-y=-6    ——-(2) 
рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░, рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХा рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рд░ूрдк рдоें рдиिрдо्рди рджो рдЪрд░ों рд╡ाрд▓े рд░ैрдЦिрдХ рд╕рдоीрдХрд░рдг рдпुрдЧ्рдо рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै:
7x-y=42    ——-(3) 
   x          6            7   
   y          0            7
(x, y)   (6, 0)     (7, 7) 
3x-y=-6        ——(4) 
    x           0            -2
    y           6             0
(x, y)     (0, 6)     (-2, 0) 
2. рдХ्рд░िрдХेрдЯ рдЯीрдо рдХे рдПрдХ рдХोрдЪ рдиे 3900 рд░ू рдоें 3 рдмрд▓्рд▓े рддрдеा 6 рдЧेंрдж рдЦрд░ीрджी| рдмाрдж рдоें рдЙрд╕рдиे рдПрдХ рдФрд░ рдмрд▓्рд▓ा рддрдеा рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी 2 рдЧेंрдж 1300 рд░ू рдоें рдЦрд░ीрджी| рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рддрдеा рдЬ्рдпाрдоिрддीрдп рд░ूрдкों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि 1 рдмрд▓्рд▓ा рдФрд░ 1 рдЧेंрдж рдХा рдоूрд▓्рдп рдХ्рд░рдорд╢ः x рд░ू рдФрд░ y рд░ू рд╣ै| рддрдм рдк्рд░рд╢्рди рдЕрдиुрд╕ाрд░, рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рд░ूрдк рдоें рдиिрдо्рди рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा|
3x+6y=3900    ——(1) 
   x             0                500
   y           650              400
(x,y)      (0,650)      (500,400) 
x+2y=1300     ——-(2) 
   x             0               700
   y            650            300
(x,y)       (0,650)     (700,300) 
3. 2kg рд╕ेрдм рдФрд░ 1kg рдЕंрдЧूрд░ рдХा рдоूрд▓्рдп рдХिрд╕ी рджिрди 160 рд░ूреж рдеा| рдПрдХ рдорд╣ीрдиे рдмाрдж 4 kg рд╕ेрдм рдФрд░ рджो kg рдЕंрдЧूрд░ рдХा рдоूрд▓्рдп 300 рд░ू рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै| рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рддрдеा рдЬ्рдпाрдоिрддीрдп рд░ूрдкों рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдиा рдХि 2kg рд╕ेрдм рдФрд░ 1kg рдЕंрдЧूрд░ рдХा рдоूрд▓्рдп рдХ्рд░рдорд╢ः x рд░ू рдФрд░ y рд░ू рд╣ै рддрдм, рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдмीрдЬрдЧрдгिрддीрдп рдиिрд░ूрдкрдг рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╣ै:
2x+y=100    ——(1) 
   x            0              50
   y          160            60
(x,y)     (0,160)    (50,60) 
4x+2y=300
2x+y=150   ——-(2) 
   x             0              50
   y          150             50
(x,y)     (0,150)     (50,50) 

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ