NCERT/Bihar Board Class-10 Quadratic Equation Solution Exercise-4.3








                        рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-4.3




1. рдпрджि рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдж्рд╡िрдШाрдд рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдХे рдоूрд▓ों рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╣ो рддो рдЗрди्рд╣ें рдкूрд░्рдг рд╡рд░्рдЧ рдмрдиाрдиे рдХी рд╡िрдзि рдж्рд╡ाрд░ा рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП рдХि:

(i)2×2-7x+3=0

Answer:—-
2×2-7x+3=0
ax2+bx+c=0
a=2    b=-7    c=3
b2-4ac=(-7)2-4×2×3=49-24=25
2×2-7x+3=0      ———–×2
4×2-14x+6=0
(2x)2-2×2x×  7   + (  7  )2 – (  7  )2+6=0
                      2          2             2
(2x-   7  )2-  49  +6=0
          2         4
(2x-   7  )2=  25  
          2          4
(2x-   7  )=+-  5   
          2          2
2x-  7   =  5        2x-  7  =-  5   
        2       2               2       2
2x=  5   +   7       2x= -5   +   7  
        2        2                2        2 
2x=  12                2x=  7-5   
         2                            2
2x=6                 2x=1
x=3                     x=1/2
(ii) 2×2+x-4=0

Answer:—
2×2+x-4=0
ax2+bx+c=0 
a=2        b=1     c=-4
b2-4ac=(1)2-4×(-4)×2=1+32=33
2×2+x-4=0     ———– ÷2
x2+ 1 x-2=0
       2
(x)2+2×x× 1   + ( 1 )2-( 1  )2-2=0
                  4         4        4
(x+  1  )2=  1    +2
       4         16
(x +  1  )2=  1+32   =  33   
         4            16         16
x +  1  =+-√33
       4           4
x +   1  =√ 33      x +   1   =-√ 33  
        4        4                4           4
x=  √33-1         x=  -√33-1   
          4                        4
x=  -1+√33          x= -1-√33  
           4                         4
(iii) 4×2+4√3+3=0
Answer:—
4×2+4√3+3=0
ax2+bx+c=0
a=4     b=4√3     c=3
b2-4ac=(4√3)2-4×4×3=48-48=0
x= -b+-√D   = -4√3+-√0   =  -4√3  
          2a              2×4             8
=  -√3          √3   
       2            2
(iv) 2×2+x+4=0
Answer:—-
2×2+x+4=0
a=2   b=1    c=4
b2-4ac=(1)2-4×2×4=1-32=-31
2. рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдк्рд░рд╢्рди 1 рдоें рджिрдП рдЧрдП рдж्рд╡िрдШाрдд рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдХे рдоूрд▓, рдж्рд╡िрдШाрдд рд╕ूрдд्рд░ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рдХे, рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдк्рд░рд╢्рди 1 рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдж्рд╡िрдШाрдд рд╕рдоीрдХрд░рдг рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं:

(i)2×2-7x+3=0

Answer:—-
2×2-7x+3=0
a=2    b=-7    c=3
b2-4ac=(-7)2-4×2×(3)=49-24=25
x= -b+-√D  = -(-7) +-√25  = 7+-5  
         2a                2×2            4
  12    =3           2    =   1    
   4                     4         2
(ii) 2×2+x-4=0

Answer:—
a=2     b=1     c=-4
b2-4ac=(1)2-4×2×(-4)=1+32=33
x= -b+-√D  = -1+-√33  
         2a              2×2
  -1+√33             -1-√33    
        4                      4

(iii) 4×2+4√3x+3=0

Answer:—-
4×2+4√3x+3=0
a=4     b=4√3      c=3
b2-4ac=(4√3)2-4×4×3=48-48=0
x=  -b+-√D  = -4√3  +-√0   
          2a               2×4
  -4√3   = -√3       √3   
    8            2          2
(iv) 2×2+x+40

Answer:—-
2×2+x+4=0
a=2    b=1    c=4
b2-4ac=(1)2-4×2×4=1-32=-31
3. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕рдоीрдХрд░рдгों рдХे рдоूрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП:
(i) x –   1   =3 ,    x=/0
             x

Answer:—
x –   1   =3
       x
   x2-1  =3
      x
x2-1=3x
x2-3x-1=0
a=1     b=-3     c=-1
b2-4ac=(-3)2-4×1×(-1)=9+4=13
x=  -b+-√D   = -(-3) +-√13   
          2a                 2×1
  3+√13            3-√13   
      2                     2
(ii)      1      –      1      =  11   , x=/-4,7
         x+4          x-7        30


Answer:—-
    1      –       1      =  11    
  x+4           x-7        30
     x-7-x-4      =  11  
   (x+4)(x-7)       30
        -11          =  11   
    x2-3x-28         30
         -1            =    1   
     x2-3x-28          30
x2-3x-28=30
x2-3x+2=0
a=1      b=-3     c=2
b2-4ac=(-3)2-4×1×2=9-8=1
x=  -b+-√D   =  -(-3) +-√1   
           2a               2×1
  3+1   =  4   =2        3-1  =  2   =1
    2          2                 2        2
4. 3 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рд░рд╣рдоाрди рдХी рдЖрдпु (рд╡рд░्рд╖ों рдоें) рдХा рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдо рдФрд░ рдЕрдм рд╕े 5 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЖрдпु рдХे рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдо рдХा рдпोрдЧ 1/3 рд╣ै| рдЙрд╕рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдЖрдпु рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि рд░рд╣рдоाрди рдХी рдЖрдпु x
3 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдЙрд╕рдХी рдЖрдпु x-3 рдХा рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдо  1   
                                                     x-3
5 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЙрд╕рдХी рдЖрдпु x+5 рдХा рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдо  1   
                                                          x+5
   1     +    1    =  1  
  x-3        x+5     3
     x+5+x-3       =   1   
    (x-3)(x+5)          3
x2+2x-15=6x+6
x2+2x-15-6x-6=0
x2-4x-21=0
a=1      b=-4      c=-21
b2-4ac=(-4)2-4×1×(-21=16+84=100
x= -b+-√D   = -(-4) +-√100  = 4+-10  
         2a                  2×1              2
  4+10    =  14   =7      4-10  =  -6  =-3
      2             2                 2         2
5. рдПрдХ рдХ्рд▓ाрд╕ рдЯेрд╕्рдЯ рдоें рд╢ेрдлाрд▓ी рдХी рдЧрдгिрдд рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рдЧрдП рдЕंрдХों рдХा рдпोрдЧ 30 рд╣ै| рдпрджि рдЙрд╕рдХो рдЧрдгिрдд рдоें 2 рдЕрдзिрдХ рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рдоें 3 рдЕंрдХ рдХрдо рдоिрд▓े рд╣ोрддे, рддो рдЙрдирдХे рдЕंрдХों рдХा рдЧुрдгрдирдлрд▓ 210 рд╣ोрддा| рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рджोрдиों рд╡िрд╖рдпों рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рдЕंрдХ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:–
рд╢ेрдлाрд▓ी рдХो рдЧрдгिрдд рдоें x рдЕंрдХ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП
рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рдоें рдк्рд░ाрдк्рдд рдЕंрдХ 30-x
(x+2)(30-x-3)=210
(x+2)(27-x)=210
27x-x2+54-2x=210
x2-25x+156=0
a=1       b=-25     c=156
b2-4ac=(-25)2-4×1×156=625-624=1
x= -b+-√D  = -(-25) +-√1 = 25+-1 
          2a                 2×1              2
  25+1 =  26   =13       25-1  =  24  =12
      2         2                     2          2
6. рдПрдХ рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдЦेрдд рдХा рд╡िрдХрд░्рдг рдЙрд╕рдХी рдЫोрдЯी рднुрдЬा рд╕े 60 рдоी рдЕрдзिрдХ рд▓ंрдмा рд╣ै| рдмрдб़ी рднुрдЬा рдЫोрдЯी рднुрдЬा рд╕े 30 рдоी рдЕрдзिрдХ рд╣ो, рддो рдЦेрдд рдХी рднुрдЬाрдПँ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░::—-
рдоाрдиा рдХि рдЖрдпрддाрдХाрд░ рдЦेрдд рдХी рдЫोрдЯी рднुрдЬा x
рдмрдб़ी рднुрдЬा x+30    рд╡िрдХрд░्рдг  x+60
x2+(x+30)2=(x+60)2
x2+x2+60x+900=x2+120x+3600
x2-60x-2700=0
x2-90x+30x-2700=0
x(x-90)+30(x-90)=0
(x-90)(x+30)=0
x-90=0                      x+30=0
x=90                          x=-30
x+30=30+60=90
x+90=30+90=120
7. рджो рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХे рд╡рд░्рдЧों рдХा рдЕंрддрд░ 180 рд╣ै| рдЫोрдЯी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рд╡рд░्рдЧ рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЖрда рдЧुрдиा рд╣ै| рджोрдиों рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

Answer:—-
рдоाрдиा рдХि рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा x рдЫोрдЯी рд╕ंрдЦ्рдпा рдЖрда рдЧुрдгा=8x
x2-8x=180
x2-8x-180=0
x2-18x+10x-180=0
x(x-18)+10(x-18)=0
(x-18)(x+10)=0
x-18=0           x+10=0
x=18               x=-10
рдЫोрдЯी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЖрда рдЧुрдгा=18×8=144
рдЫोрдЯी рд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЖрда рдЧुрдгा рдХा рд╡рд░्рдЧ рдоूрд▓
=√144=+-12
(18, 12) (18, -12) 
8. рдПрдХ рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдПрдХ рд╕рдоाрди рдЪाрд▓ рд╕े 360 km рдХी рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै| рдпрджि рдпрд╣ рдЪाрд▓ 5km/h рдЕрдзिрдХ рд╣ोрддी, рддो рд╡рд╣ рдЙрд╕ी рдпाрдд्рд░ा рдоें 1 рдШंрдЯा рдХрдо рд╕рдордп рд▓ेрддी| рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХी рдЪाрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|


рдЙрдд्рддрд░:—-
рдоाрдиा рдХि рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХी рдЪाрд▓ x
360km рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рдиे рдоें рд▓рдЧा рд╕рдордп   360  
                                                       x
рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХी рдЪाрд▓ рдоें 5km/h рд╡ृрдж्рдзि рдХрд░рдиे рдкрд░,360
                                                            x+5
  360    –    360   =1
    x             x+5
  360(x+5) -x×360   =1
             x(x+5) 
360(x+5)-360x=x(x+5)
360x+1800-360x=x2+5x
x2+5x-1800=0
x2+45x-40x-1800=0
x(x+45)-40(x+45)=0
(x+45)(x-40)=0
x-40=0          x+45=0
x=40              x=-45
9. рджो рдкाрдиी рдХे рдирд▓ рдПрдХ рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ौрдЬ рдХो 75/8 рдШंрдЯों рдоें рднрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं| рдмрдб़े рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓ा рдирд▓ рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░рдиे рдоें, рдХрдо рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рдирд▓ рд╕े 10 рдШंрдЯे рдХрдо рд╕рдордп рд▓ेрддा рд╣ै| рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд▓рдЧ рд╕े рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░рдиे рдХे рд╕рдордп рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|


рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि рдХрдо рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рдирд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдХेрд▓े (рдЕрд▓рдЧ рд╕े) рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░рдиे рдоें рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп=x
рдмрдб़े рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рдирд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдХेрд▓े (рдЕрд▓рдЧ рд╕े) рдЙрд╕ी рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░рдиे рдоें рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп=x-10
рджोрдиों рдирд▓ рдПрдХ рд╕ाрде рдЙрд╕ рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░рдиे рдоें рд▓рдЧा 
рд╕рдордп=75/8
рджोрдиों рдирд▓ों рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХрд╕ाрде 1 рдШंрдЯा рдоें рднрд░े рдЬाрдиेрд╡ाрд▓े рд╣ौрдЬ рдХा рднाрдЧ=8/75
1 рдШंрдЯा рдоें рдХрдо рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рдирд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ рд╣ौрдЬ рдХो рднрд░े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рднाрдЧ=1/x
рдмрдб़े рд╡्рдпाрд╕ рд╡ाрд▓े рдирд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрд╕ рд╣ौрдЬ рдХो 1 рдШंрдЯा рдоें рднрд░े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рднाрдЧ=     1      
                          x-10
   1     +     1      =   8    
   x           x-10      75
     (x-10)+x       =    8    
       x(x-10)            75
(2x-10)×75=8×{(x(x-10)}
150x-750=8×2-80x
8×2-230x+750=0
4×2-115x+375=0
4×2-100x-15x+375=0
4x(x-25)-15(x-25)=0
(x-25)(4x-15)=0
x-25=0                      4x-15=0
x=25                           4x=15
x-10=25-10=              x=15/4
10. рдоैрд╕ूрд░ рдФрд░ рдмैंрдЧрд▓ौрд░ рдХे рдмीрдЪ рдХे 132km рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рдиे рдоें рдПрдХ рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рд╕рд╡ाрд░ी рдЧाрдб़ी рд╕े 1 рдШंрдЯा рдХрдо рд╕рдордп рд▓ेрдЧी (рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд╕्рдЯेрд╢рдиों рдкрд░ рдард╣рд░рдиे рдХा рд╕рдордп рдз्рдпाрди рдоें рди рд▓िрдпा рдЬाрдП)| рдпрджि рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рд░ेрд▓рдЧाрдб़ी рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓, рд╕рд╡ाрд░ी рдЧाрдб़ी рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рд╕े 11km/h рдЕрдзिрдХ рд╣ो, рддो рджोрдиों рд░ेрд▓рдЧाрдб़िрдпों рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|


рдЙрдд्рддрд░:—
рдоाрдиा рдХि рд╕рд╡ाрд░ी рдЧाрдб़ी рдХी рдФрд╕рдд рдЪाрд▓=x
рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рдЧाрдб़ी рдХी рдЪाрд▓ x+11
132km рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╡ाрд░ी рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдпा рдЧрдпा рд╕рдордп   132   
            x
рдЙрд╕ी рдпाрдд्рд░ा рдоें рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рдЧाрдб़ी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдпा рдЧрдпा 
рд╕рдордп        132       
               x+11
   132     –    132    =1
      x           x+11
   132(x+11-x)     =1
        x(x+11) 
    (x+11-x)     =   1    
     x(x+11)        132
x2+11x=11×132
x2+11x-1452=0
x2+44x-33x-1452=0
x(x+44)-33(x+44)=0
(x+44)(x-33)=0
x-33=0          x+44=0
x=33              x=-44
x+11=33+11=44
11. рджो рд╡рд░्рдЧों рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ों рдХा рдпोрдЧ 468m2 рд╣ै| рдпрджि рдЙрдирдХे рдкрд░िрдгाрдоों рдХा рдЕंрддрд░ 24m рд╣ो, рддो рджोрдиों рд╡рд░्рдЧों рдХी рднुрдЬाрдПँ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

Answer:—
рдоाрдиा рдХि рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдХी рднुрдЬा x
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓=x2
рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 468-x2
рдкрд╣рд▓े рд╡рд░्рдЧ рдХा рдкрд░िрдоाрдк 4x
рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рдЧ рдХा рдкрд░िрдоाрдк  4x-24
рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рдЧ рдХी рднुрдЬा     4x-24   =x-6
                                4
рджूрд╕рд░े рд╡рд░्рдЧ рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓   (x-6)2
(x-6)2=468-x2
x2-12x+36=468-x2
2×2-12x-432=0
x2-6x-216=0
x2-18x+12x-216=0
x(x-18)+12(x-18)=0
(x-18)(x+12)=0
x-18=0                  x+12=0
x=18                      x=-12
x-6=18-6=12
                           

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ