Bihar Board Class-9 Number System Solution Exercise-1.1









                            рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-1.1




1. рдХ्рдпा рд╢ूрди्рдп рдкрд░िрдоेрдп рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै? рдХ्рдпा рдЗрд╕े рдЖрдк p/q рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓िрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЬрд╣ाँँ p рдФрд░ q рдкूрд░्рдгांрдХ рд╣ै рдФрд░ q is not equal to zero рд╣ै? 

рдЙрдд्рддрд░:—
рд╣ां рд╢ूрди्рдп рдПрдХ рдкрд░िрдоेрдп рд╣ै| рд╢ूрди्рдп рдХो рд╣рдо рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓िрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं|
  0      0      0     0        0     0  
  1        2      3     4      5    6      7
2. 3 рдФрд░ 4 рдХे рдмीрдЪ рдЫрд╣ рдкрд░िрдоेрдп рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—
  3+4   =  7  
     2         2




   7   +   4             7+8   =  15   
   2        1        =      2          4
         2                    2



  15    +   4    =  15+16   =  31  
   4           1           4             8
          2                  2         




  31    +    4    =  31+32  =  63  
   8           1            8           16
           2                  2




  63    +   4   =   63+64   =  127   
  16          1          16            32
          2                  2   




  127    +    4    =   127+128  = 255 
    32           1             32             64
              2                    2
3.   3    рдФрд░   4    рдХे рдмीрдЪ рдкांрдЪ рдкрд░िрдоेрдп рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ 
      5             5
рдЬ्рдЮाрдд рдХीрдЬिрдП|

рдЙрдд्рддрд░:—

  3     +    4    =
  5           5
  3+4    =   7   
    5           5

  7   +   4    =   11    
  5        5         10
        2
  11    +    4     =    11+8   =  19   
  10          5              10         20
          2                     2
  19    +   4    =  19+16  =  35  
   20        5            20         40 
          2                  2
  35    +   4   =  35 +  32      67  
  40         5             40       = 80
          2                   2
4. рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рдХрдерди рд╕рдд्рдп рд╣ै рдпा рдЕрд╕рдд्рдп? рдХाрд░рдг рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рддрд░ рджीрдЬिрдпे|

(i)рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдк्рд░ाрдХृрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдПрдХ рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ोрддी рд╣ै
(ii)рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкूрд░्рдгांрдХ рдПрдХ рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ोрддी рд╣ै|
(iii)рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкрд░िрдоेрдп рд╕ंрдЦ्рдпा 
     рдПрдХ рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ोрддी рд╣ै



рдЙрдд्рддрд░:—
(i) рд╕рдд्рдп рд╣ै| рдХ्рдпोंрдХि рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХा рд╕рдоूрд╣ рд╕рднी рдк्рд░ाрдХृрдд рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдХो рд╕рдоाрд╣िрдд рдХिрдП рд╣ोрддा рд╣ै|
(ii)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै| рдЪूंрдХि, -1, -2 рдЖрджि рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпाрдПँ рдирд╣ीं рд╣ै|
(iii)рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै| рдХाрд░рдг рдХि, 2/3 рдПрдХ рдкрд░िрдоेрдп рд╕ंрдЦ्рдпा рд╣ै рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдкूрд░्рдг рд╕ंрдЦ्рдпा рдирд╣ीं рд╣ै|
  

рдПрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднेрдЬें

0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ