рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-14.1
1. рдЙрди рдЖंрдХрдб़ों рдХे рдкांрдЪ рдЙрджाрд╣рд░рдг рджीрдЬिрдП рдЬिрди्рд╣ें рдЖрдк рдЕрдкрдиे рджैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рд╕े рдПрдХрдд्рд░िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं|
рдЙрдд्рддрд░:—
(1) рд╣рдоाрд░ी рдХрдХ्рд╖ा рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा|
(2) рдЕрдХेрд▓े рдоेрдЬ рдФрд░ рдХुрд░्рд╕ी рдкрд░ рдмैрдардиे рд╡ाрд▓े, рд╣рдоाрд░ी рдХрдХ्рд╖ा рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा|
(3)рд╣рдоाрд░े рд╕्рдХूрд▓ рдХी рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдкंрдЦों рдХी рдХрдХ्рд╖ाрд╡ाрд░
рд╕ंрдЦ्рдпा
(4)рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рд░्рд╡ेрдХ्рд╖рдг рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдорд╣िрд▓ा рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ рдХे рдЖंрдХрдб़े|
(5) рд╣рдоाрд░े рдШрд░ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдмिрдЬрд▓ी рдХे рдмिрд▓ рдХे рдЖंрдХрдб़े, рдкिрдЫрд▓े рдЫрд╣ рдорд╣ीрдиों рдХे|
2. рдКрдкрд░ рджिрдП рдЧрдП рдк्рд░рд╢्рди 1 рдХे рдЖंрдХрдб़ों рдХो рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдЖंрдХрдб़ों рдпा рдЧौрдг рдЖंрдХрдб़ों рдоें рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХीрдЬिрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдКрдкрд░ рдЖंрдХрдб़े рд╣ैं рд╕ाрд░े
рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-14.2
1. рдЖрдард╡ीं рдХрдХ्рд╖ा рдХे 30 рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХे рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рдпे рд╣ै:
A, B, O, O, AB, O, A, O, B, A, O, B, A, O, O, A, AB, O, A, A, O, O, AB, B, A, O, B, A, B, O
рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХो рдПрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХीрдЬिрдП| рдмрддाрдЗрдП рдХि рдЗрди рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдоें рдХौрди рд╕ा рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рдЕрдзिрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рд╣ै рдФрд░ рдХौрди рд╕ा рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рд╡िрд░рд▓рддрдо рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рд╣ै|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा
A 9
B 6
O 12
AB 3
N=30
рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ рдЕрдзिрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рд╣ै рдФрд░ рдХौрди рд╕ा рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ O рд╡िрд░рд▓рддрдо рд░рдХ्рдд рд╕рдоूрд╣ AB рд╣ै|
2. рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ों рдХी рдЙрдирдХी рдЖрд╡ाрд╕ рд╕े рдХाрд░्рдп рд╕्рдерд▓ рдХी (рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рдоें) рджूрд░िрдпाँ рдпे рд╣ै:
5 3 10 20 25 11 13 7 12 31
19 10 12 17 18 11 32 17 16 2
7 9 7 8 3 5 12 15 18 3
12 14 2 9 6 15 15 7 6 12
0-5 рдХो (рдЬिрд╕рдоें 5 рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ै) рдкрд╣рд▓ा рдЕंрддрд░ाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдКрдкрд░ рджिрдП рд╣ुрдП рдЖंрдХрдб़ों рд╕े рд╡рд░्рдЧ рдоाрдк 5 рд╡ाрд▓ी рдПрдХ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдмрдиाрдЗрдП| рдЗрд╕ рд╕ाрд░рдгीрдмрдж्рдз рдиिрд░ूрдкрдг рдоें рдЖрдкрдХो рдХौрди рд╕े рдоुрдЦ्рдп рд▓рдХ्рд╖рдг рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░:—
рджूрд░ी рдоिрд▓ाрди рдЪिрд╣्рди рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
(рдХिрдоी рдоें)
0-5 |||| 5
5-10 |||| |||| | 11
10-15 |||| |||| | 11
15-20 |||| |||| 9
20-25 | 1
25-30 | 1
30-35 || 2
40
(i) 40 рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ों рдоें рд╕े 36 рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ों рдХा рдЖрд╡ाрд╕ рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдп рд╕्рдерд▓ рд╕े 20 рдХिрдоी рдХे рдЕंрджрд░ рдкрдб़рддा рд╣ै|
(ii) рдЬрдмрдХि 40 рдоें рд╕े 4 рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдп рд╕्рдерд▓ рд╕े 20 рдХिрдоी рд╕े рдЕрдзिрдХ рджूрд░ी рдкрд░ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं|
3. 30 рджिрди рд╡ाрд▓े рдорд╣ीрдиे рдоें рдПрдХ рдирдЧрд░ рдХी рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдЖрд░्рдж्рд░рддा (℅рдоें) рдпрд╣ рд░рд╣ी рд╣ै:
98.1 98.6 90.3 86.5 95.3 92.9 96.3
94.2 95.1 89.2 92.3 97.1 93.5 92.7
95.1 97.2 93.3 95.2 97.3 96.2 92.1
84.9 90.2 95.7 98.3 97.3 96.1 92.1 89
(i)рд╡рд░्рдЧ 84-86, 86-88 рдЖрджि рд▓ेрдХрд░ рдПрдХ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рдмрдиाрдЗрдП|
(ii)рдХ्рдпा рдЖрдк рдмрддा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдпे рдЖंрдХрдб़े рдХिрд╕ рдорд╣ीрдиे рдпा рдЛрддु рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै?
(iii)рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХा рдкрд░िрд╕рд░ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
(i)
рд╕ाрдкेрдХ्рд╖ рдмाрд░ं
(рдЖрд░्рдж्рд░рддा℅рдоें) рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдЖрд░्рдж्рд░рддा(℅рдоें) рдмाрд░рддा
84-86 1 92-94 7
86-88 1 94-96 6
88-90 2 96-98 7
90-92 2 98-100 4
рдпोрдЧ=30
(ii)рдпे рдЖंрдХрдб़े рд╡рд░्рд╖ा рдЛрддु рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд▓рдЧрддे рд╣ैं рдЬрдмрдХि рд╕ाрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдЖрд░्рдж्рд░рддा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै|
(iii)рдЕрдзिрдХрддрдо рдоाрди=99.2
рди्рдпूрдирддрдо рдоाрди=84.9
рдкрд░िрд╕рд░=99.2-84.9=14.3
4. рдиिрдХрдЯрддрдо рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рдоें рдоाрдкी рдЧрдпी 50 рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд▓ंрдмाрдЗрдпाँ рдпे рд╣ै:
161 150 154 165 168 161 154 162 150 151 162 164 171 165 158 154 156 172 160 170 153 159 161 170 162 165 166 168 165 164 154 152 153 156 158 162 160 161 173 166 161 159 162 167 168 159 158 153 154 159
(i)160-165, 165-170 рдЖрджि рдХा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдКрдкрд░ рджिрдП рдЧрдП рдЖंрдХрдб़ों рдХो рдПрдХ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрд░ूрдкिрдд
рдХीрдЬिрдП|
(ii) рдЗрд╕ рд╕ाрд░рдгी рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдЖрдк рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд▓ंрдмाрдЗрдпों рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдХ्рдпा рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рдиिрдХाрд▓ рд╕рдХрддे рд╣ैं?
рдЙрдд्рддрд░:—
(i) рд▓ंрдмाрдИ
(рд╕ेрдоी рдоें) рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
150-155 12
155-160 9
160-165 14
165-170 10
170-175 5
50
(ii) рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╕ाрд░рдгी рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХी рд▓ंрдмाрдЗрдпों рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рд╕рд╣рдЬ рд╣ी рдиिрдХाрд▓ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि 50℅ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी 165 рд╕ेрдоी рд╕े рдЫोрдЯे рд╣ै|
5. рдПрдХ рдирдЧрд░ рдоें рд╡ाрдпु рдоें рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдИ рдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХा рд╕ांрдж्рд░рдг рднाрдЧ рдк्рд░рддि рдоिрд▓िрдпрди рдоें рдЬ्рдЮाрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЧрдпा| 30 рджिрдиों рдХे рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рдЧрдП рдЖंрдХрдб़े рдпे рд╣ै:
0.03 0.08 0.08 0.09 0.04 0.17
0.16 0.05 0.02 0.06 0.18 0.20 0.11
0.08 0.12 0.13 0.22 0.07 0.08 0.01
0.10 0.06 0.09 0.18 0.11 0.07 0.07 0.05
0.07 0.01 0.04
(i)0.00-0.04, 0.04-0.08 рдЖрджि рдХा рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХी рдПрдХ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдмрдиाрдЗрдП|
(ii)рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдИ рдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХी рд╕ांрдж्рд░рддा рдХिрддрдиे рджिрди 0.11 рднाрдЧ рдк्рд░рддि рдоिрд▓िрдпрди рд╕े рдЕрдзिрдХ рд░рд╣ी?
рдЙрдд्рддрд░:—
(i)
рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдИ рдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб
рдХा рд╕ांрдж्рд░рдг рдоें рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0.00-0.04 4
0.04-0.08 9
0.08-0.12 9
0.12-0.16 2
0.16-0.20 4
0.20-0.24 2
30
(ii) рд╕рд▓्рдлрд░ рдбाрдИ рдЖрдХ्рд╕ाрдЗрдб рдХा рд╕ांрдж्рд░рдг 8 рджिрдиों рддрдХ 0.11 рднाрдЧ рдк्рд░рддि рдоिрд▓िрдпрди рд╕े рдЕрдзिрдХ рд░рд╣ा
6. рддीрди рд╕िрдХ्рдХों рдХो рдПрдХ рд╕ाрде 30 рдмाрд░ рдЙрдЫाрд▓ा рдЧрдпा| рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдмाрд░ рдЪिрдд рдЖрдиे рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдо्рди рд╣ैं:
0 1 2 2 1 2 3 1 3 0 1 3 1 1 2 2 0 1 2 1 3 0 0 1 1 2 3 2 2 0
рдКрдкрд░ рджिрдП рдЧрдП рдЖंрдХрдб़ों рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдмрдиाрдЗрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╕िрд░ा/рдЪिрдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0 6
1 10
2 9
3 5
20
7. 50 рджрд╢рдорд▓рд╡ рд╕्рдеाрди рддрдХ рд╢ुрдж्рдз ╧А рдХा рдоाрди рдиीрдЪे рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै|
3.141592653589793238462643383279502884197716939937510
(i) рджрд╢рдорд▓рд╡ рдмिंрджु рдХे рдмाрдж рдЖрдиे рд╡ाрд▓े 0 рд╕े 9 рддрдХ рдХे рдЕंрдХों рдХा рдПрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рдмрдиाрдЗрдП|
(ii) рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдмाрд░ рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рдХрдо рдмाрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХ рдХौрди рдХौрди рд╕े рд╣ै?
рдЙрдд्рддрд░:—
(i)
рд╕ंрдЦ्рдпा рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0 2
1 5
2 5
3 8
4 4
5 5
6 4
7 4
8 5
9 8
(ii) рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдмाрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХ 3,9
рд╕рдмрд╕े рдХрдо рдмाрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХ 0
8. рддीрд╕ рдмрдЪ्рдЪों рд╕े рдпрд╣ рдкूрдЫा рдЧрдпा рдХि рдкिрдЫрд▓े рд╕рдк्рддाрд╣ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХिрддрдиे рдШंрдЯों рддрдХ рдЯीрд╡ी рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рджेрдЦे| рдк्рд░ाрдк्рдд рдкрд░िрдгाрдо рдпे рд░рд╣े рд╣ैं:
1 6 2 3 5 12 5 8 4 8
10 3 4 12 2 8 15 1 17 6
3 2 8 5 9 6 8 7 14 12
(i)рд╡рд░्рдЧ рдЪौрдеाрдИ 5 рд▓ेрдХрд░ рдФрд░ рдПрдХ рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рдХो 5-10 рд▓ेрдХрд░ рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХी рдПрдХ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдмрдиाрдЗрдП|
(ii)рдХिрддрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдиे рд╕рдк्рддाрд╣ рдоें 15 рдпा рдЕрдзिрдХ рдШंрдЯों рддрдХ рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди рджेрдЦा?
рдЙрдд्рддрд░:—
(i)
рдШंрдЯों рдХी
рд╕ंрдЦ्рдпा рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
0-5 10
5-10 13
10-15 5
15-20 2
30
(ii)рд╕िрд░्рдл 2 рдмрдЪ्рдЪों рдиे рд╕рдк्рддाрд╣ рдоें 15 рдпा рдЗрд╕рд╕े рдЕрдзिрдХ рдШंрдЯों рддрдХ рдЯीрд╡ी рдХे рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рджेрдЦे|
9. рдПрдХ рдХंрдкрдиी рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХाрд░ рдмैрдЯ्рд░ी рдмрдиाрддी рд╣ै| рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी 40 рдмैрдЯрд░िрдпों рдХे рдЬीрд╡рди рдХाрд▓ (рд╡рд░्рд╖ों рдоें) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░рд╣े рд╣ैं:
2.6 3.0 3.7 3.2 2.2 4.1 3.5 4.5
3.5 2.3 3.2 3.4 3.8 3.2 4.6 3.7
2.5 4.4 3.4 3.3 2.9 3.0 4.3 2.8
3.5 3.2 3.9 3.2 3.2 3.1 3.7 3.4
4.6 3.8 3.2 2.6 3.5 4.2 2.9 3.6
0.5 рдоाрдк рдХे рд╡рд░्рдЧ рдЕंрддрд░ाрд▓ рд▓ेрдХрд░ рддрдеा рдЕंрддрд░ाрд▓ 2-2.5 рд╕े рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХрд░рдХे рдЗрди рдЖंрдХрдб़ों рдХी рдПрдХ рдмाрд░ंрдмाрд░рддा рдмंрдЯрди рд╕ाрд░рдгी рдмрдиाрдЗрдП|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдмैрдЯ्рд░ी рдХा рдЬीрд╡рди рдХाрд▓
(рд╡рд░्рд╖ों рдоें) рдмाрд░ंрдмाрд░рддा
2-2.5 2
2.5-3.0 6
3.0-3.5 14
3.5-4.0 11
4.0-4.5 4
4.5-5.0 3
40
0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ