рдк्рд░рд╢्рдиाрд╡рд▓ी-11.2
1. рдпрджि рдФрд░ рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдоाрдиुрдкाрддी рд╡िрдЪрд░рдг рдоें рд╣ों, рддो рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХी рдкूрд░्рддि
рдХीрдЬिрдП:
x 8 6 4 …. 36
y 9 12 … 10 …
рдЙрдд्рддрд░:—
x 8 6 4 …. 36
y 9 12 … 10 …
y= 12×6 =18,
4
y= 18×14 =7.2,
10
y= 7.2×10 = 72 =2
36 36
2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрдЪрд░рдг рд╕ाрд░рдгी рдоें рд░िрдХ्рдд рд╕्рдеाрдиों рдХी рдкूрд░्рддि рдХीрдЬिрдП:
рдЪाрд▓(рдХिрдоी/рдШंрдЯा рдоें) 4 8 …. …. 64
рд▓рдЧा рд╕рдордп (рдоिрдирдЯों рдоें) .. 40 20 10 ….
рдЙрдд्рддрд░:—-
40×8= 320 =80
4 4
40×8 = 320 =16
20 20
16×20 = 320 =32
10 10
32×10 = 320 =5
64 64
3. 10 рдордЬрджूрд░ рдХिрд╕ी рдХाрдо рдХो 2 рджिрди рдоें рдХрд░рддे рд╣ैं| рдЙрд╕ी рдХाрдо рдХो 2 рдордЬрджूрд░ рдХिрддрдиे рджिрдиों рдоें рдХрд░ेंрдЧे?
рдЙрдд्рддрд░:–
рдордЬрджूрд░ рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 10 2
рджिрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 2 y
10×2 =10
2
4. 45 рдордЬрджूрд░ рдПрдХ рдХाрдо рдХो 27 рджिрдиों рдоें рдкूрд░ा рдХрд░рддे рд╣ैं, рддो рдХिрддрдиे рдордЬрджूрд░ рдЙрд╕ी рдХाрдо рдХो 15 рджिрдиों рдоें рдкूрд░ा рдХрд░ेंрдЧे|
рдЙрдд्рддрд░:—
рдордЬрджूрд░ рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 45 x
рджिрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 27 15
45×27 =3×27=81
15
5. рдПрдХ рдмрд╕ 30 рдХिрдоी/рдШंрдЯा рдХी рдЪाрд▓ рд╕े 6 рдШंрдЯे рдоें рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рджूрд░ी рддрдп рдХрд░рддी рд╣ै| рдЙрд╕ी рджूрд░ी рдХो рд╡рд╣ рдмрд╕ рдХिрд╕ рдЪाрд▓ рд╕े рдХेрд╡рд▓ 4 рдШंрдЯे рдоें рддрдп рдХрд░ рд▓ेрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЪाрд▓ 30 x
рд╕рдордп 6 4
30×6 = 180 =45
4 4
6. 40 рдШोрдб़े рдПрдХ рдХ्рд╡िंрдЯрд▓ рдЪрдиे рдХो 7 рджिрди рдоें рдЦाрддे рд╣ैं| рдХिрддрдиे рдШोрдб़े рдЙрддрдиे рд╣ी рдЪрдиे рдХो 28 рджिрди рдоें рдЦाрдпेंрдЧे?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдШोрдб़ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 40 x
рджिрди рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 7 28
40×7 = 280 =10
28 28
7. рдПрдХ рдЫाрдд्рд░ाрд╡ाрд╕ рдоें 300 рдЫाрдд्рд░ों рдХे рд▓िрдП 15 рджिрдиों рдХी рд░ाрд╢рди рд╕ाрдордЧ्рд░ी рд╣ै| рдпрджि рдЕрд╡рдХाрд╢ рдХे рдХाрд░рдг 200 рдЫाрдд्рд░ рдмाрд╣рд░ рдЪрд▓े рдЬाрдпे рддो рд╡рд╣ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХिрддрдиे рджिрдиों рддрдХ рдЪрд▓ेрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЫाрдд्рд░ рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 300 100
рджिрди рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 15 x
300×15 = 4500 =45
100 100
8. рдПрдХ рдЫाрд╡рдиी рдоें 700 рд╕ैрдиिрдХों рдХे рд▓िрдП 25 рджिрдиों рдХी рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕ाрдордЧ्рд░ी рд╣ै| рдХिंрддु рдХुрдЫ рдФрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдЖ рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХेрд╡рд▓ 20 рджिрдиों рдоें рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै| рдмрддाрдЗрдП рдХि рдмाрдж рдоें рдХिрддрдиे рдФрд░ рд╕ैрдиिрдХ рдЖрдпे|
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╕ैрдиिрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 700 x
рджिрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 25 20
700×25 =35×25=875
20
9. рдПрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдк्рд░рддिрджिрди рдХिрд╕ी рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рдкृрд╖्рдаों рдХो рдкрдв़рдХрд░ рдЙрд╕े 15 рджिрдиों рдоें рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджेрддा рд╣ै| рдпрджि рд╡рд╣ рдк्рд░рддिрджिрди рдкрдв़े рддो рдкूрд░े рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рд╡рд╣ рдХिрддрдиे рджिрдиों рдоें рдкрдв़ рд▓ेрдЧा?
рдЙрдд्рддрд░:—–
рдкृрд╖्рдаों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 8 12
рджिрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 15 y
8×15 =2×5=10
12
10. рдПрдХ рд╕ैрдиिрдХ рд╢िрд╡िрд░ рдоें 105 рд╕ैрдиिрдХों рдХे рд▓िрдП 21 рджिрдиों рдХी рд░рд╕рдж рд╕ाрдордЧ्рд░ी рд╣ै| рдпрджि рд╢िрд╡िрд░ рдоें 42 рд╕ैрдиिрдХ рдФрд░ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЬाрдПं, рддो рд░рд╕рдж рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХिрддрдиे рджिрдиों рдоें рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рд╕ैрдиिрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 105 147
рджिрдиों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 21 y
105×21 =15
147
11. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рдХौрди рд╕ी рд╡्рдпुрдд्рдХ्рд░рдоाрдиुрдкाрдд рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рддी рд╣ै?
(рдЕ) рдЦрд░ीрджी рдЧрдИ рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдХीрдордд|
(рдм) рдмрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рддрдп рдХी рдЧрдИ рджूрд░ी рдФрд░ рдЦрдкрдд рд╣ुрдП рдкैрдЯ्рд░ोрд▓ рдХी рдХीрдордд|
(рд╕)рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрд╕ी рдиिрд╢्рдЪिрдд рджूрд░ी рдХो рдкाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рд▓рдЧा рд╕рдордп рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдЪाрд▓|
(рдж) рдПрдХ рдкुрд▓ рдмрдиाрдиे рдоें рд▓рдЧाрдП рдЧрдП рдордЬрджूрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдкुрд▓ рдмрдиाрдиे рдоें рд▓рдЧрдиे рд╡ाрд▓ा рд╕рдордп|
(рдп)рдЫाрдд्рд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдк्рд░рддि рдЫाрдд्рд░ рд╡िрддрд░िрдд рдоिрдаाрдИ рдХा рд╡рдЬрди|(рдпрджि 40 рдХिрдЧ्рд░ा рдоिрдаाрдИ рдмांрдЯрдиी рд╣ै)
(рд░) рдордЬрджूрд░ी рдФрд░ рдХाрд░्рдп рдХे рдШंрдЯे
(рд▓) рд╡рд╕्рддुрдУं рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдЙрдирдХा рдХुрд▓ рдоूрд▓्рдп
рдЙрдд्рддрд░:—
(рдЕ) рдирд╣ीं (рдм) рдирд╣ीं (рд╕) рд╣ाँ (рдж) рд╣ाँ (рдп) рд╣ाँ
(рд░) рдирд╣ीं (рд▓) рдирд╣ीं
12. 26 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рдПрдХ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे 800 рдЫाрдд्рд░ों рдоें 100 рдЧ्рд░ाрдо рдк्рд░рддि рдЫाрдд्рд░ рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдоिрдаाрдИ рдмांрдЯी рдЧрдИ| рдЙрддрдиी рд╣ी рдоिрдаाрдИ рдпрджि 1000 рдЫाрдд्рд░ों рдоें рдмрд░ाрдмрд░ рдмрд░ाрдмрд░ рдмांрдЯी рдЬाрдП, рддो рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЫाрдд्рд░ рдХो рдХिрддрдиे рдЧ्рд░ाрдо рдоिрдаाрдИ рдоिрд▓ेрдЧी?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдЫाрдд्рд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 800 1000
рдоिрдаाрдИ рдХी рдоाрдд्рд░ा 100 y
800×100 =80
1000
13. рдЬрдм рдПрдХ рдирд▓ рдПрдХ рдШंрдЯे рдоें 640 рд▓ीрдЯрд░ рдкाрдиी рднрд░рддा рд╣ै рддो рдПрдХ рдкाрдиी рдЯंрдХी рдХो рднрд░рдиे рдоें 10 рдШंрдЯे рдХा рд╕рдордп рд▓рдЧрддा рд╣ै| рдпрджि рдЙрд╕ी рдЯंрдХी рдХो рджूрд╕рд░े рдирд▓ рд╕े 8 рдШंрдЯे рдоें рднрд░ा рдЧрдпा рд╣ो, рддो рджूрд╕рд░े рдирд▓ рдоें рдк्рд░рддिрдШंрдЯा рдХिрддрдиा рдкाрдиी рднрд░ा?
рдЙрдд्рддрд░:—
рдкाрдиी рдХी рдоाрдд्рд░ा рдк्рд░рддिрдШंрдЯा 64 x
рд╕рдордп 10 8
64×10 =80
8
0 рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ